Føroysa alifelagið krevur eitt víðfevnt forboð ímóti kendum aktivisti fyri at tryggja ognarrættindi, meðan kritikarar kalla málið eina roynd at kúga almenna gransking.
Óli M. Lassern
Føroyski alirisin Bakkafrost er í miðdeplinum í einum rættarmáli í Skotlandi. Bakkafrost Scotland hevur stevnt Don Staniford, ein veteránaktivistur, sum í nógv ár hevur avdúkað vánalig viðurskifti í skotsku alingini.
Felagið krevur eitt víðfevnt rættarforboð (interdict), sum skal banna Staniford at koma innanfyri eina ávísa frástøðu frá øllum ognum teirra. Rættarviðgerðin verður væntað at verða í Dunoon Sheriff Court næsta ár.
Tríggir dagar eru settir av til rættarfundin, har Bakkafrost fer at krevja eitt forboð, ið skal tvinga Staniford at halda seg burtur frá øllum ognum teirra á landi og sjógvi.
Mowi Scotland og Scottish Sea Farms (SSF) hava longu fingið rættarforboð, ið forða Staniford at klintra upp á ”gongubreytirnar” á teirra laksaaliringum. Fishfarmingexpert 8 okt. 2025
Víðfevnt krav um 15-metra mark
Kravið hjá Bakkafrosti er serliga víðgongt og setir nýggj krøv í stríðuni millum alifyritøkur og aktivistar. Bakkafrost krevur, at Staniford – og allir teir, sum virka á hansara vegna – verða bannaðir at koma innanfyri 15 metrar frá meginpartinum av øllum ognum teirra:
Alibrúkum á sjógvi, Bátum, skipum, flakum, landstøðum, pakkhúsum og skrivstovum, íroknað høvuðsskrivstovan í Edinburgh.
Felagið argumenterar fyri, at talan er um ognarrættindi og ikki frælsi at tala, upplýsti løgfrøðingurin hjá Bakkafrosti, Leishman, fyri rættinum í september 2025 (The Guardian). Hann vísti á, at hóast Staniford hevði lovað ikki at fara inn á ogn teirra, meðan málið verður viðgjørt, so var hann framhaldandi sera atfinningarsamur móti Bakkafrosti.
Felagið søkir eitt “enn breiðari forboð” (“even broader restriction”) enn kappingarneytarnir, við at krevja eitt 15-metra mark kring allir teirra ognir á sjógvi (The Guardian).
Aktivisturin rópar tað “SLAPP-mál”
Don Staniford og hansara stuðlar kalla rættarmálið fyri eitt SLAPP-mál (Strategic Lawsuit Against Public Participation). SLAPP-mál eru ætlað at kúga frælsi at tala og steðga almennari gransking.
Advokaturin hjá Staniford, Nicola Hogg, segði í rættinum, at Bakkafrost “ýnskti víðfevndar avmarkingar [á Staniford], uttan at tilskila hví tær vóru neyðugar” (The Guardian).
Staniford hevur víst á, at forboðini, sum onnur alifeløg hava sett í verk móti honum, eru SLAPP-mál, sum forða honum í at avdúka “tað, hann metir vera sannleikan um alivinnuna” (Fish Farming Expert). Staniford hevur brúkt mynda- og filmuupptøkur av deyðum fiski og sjúkum fiski á alibrúkum at seta ljós á viðurskiftini.
Civil Rights-bólkar hava eisini víst á, at hetta mál hevur breiða ávirkan. Nik Williams, eitt embætisfólk hjá Index on Censorship og samskipari av UK Anti-SLAPP Coalition, segði, at “har ið slíkar lógligar avmarkingar eru, fara fólk at ræðast at granska hesar sera ávirknarmiklu vinnur” (Vegan FTA).
Hetta mál er ikki eindømið í Skotlandi
Málið hjá Bakkafrosti er ikki tað fyrsta av sínum slag. Don Staniford hevur áður verið stevndur av tveimum øðrum stórum framleiðarum í Skotlandi:
Mowi: Norska risafelagið hevur vunnið varandi forboð móti Staniford fyri at fara inn á teirra alibrúk, men misti fyribils kravið um 15-metra mark.
Scottish Sea Farms (SSF): Staniford hevur eisini lovað at halda seg burtur frá alibrúkum teirra.
Hóast Mowi misti 15-metra markið í eini kæru, so verður Bakkafrost væntandi biðið um at prógva neyðugleikan fyri hesum 15-metra markinum, ið teir krevja á rættarfundinum í Dunoon (Fish Farming Expert).
Avgerðin í málinum hjá Bakkafrosti móti Don Staniford verður væntað at falla eftir rættarviðgerð í Dunoon Sheriff Court, sum skal haldast í apríl næsta ár (Fish Farming Expert).
Viðmerking: Greinin er skriva við hjálp frá Gemini AI og aðrir miðlar sum eisini aður hava skriva um málið eru: KVF sum 10 okt. 2025 skrivaði um málið og kyst.no skrivar um málið 8 okt. 2025 Fishfarming expert skrivar um málið 8 okt.2025
