Home Vinna

Vinna

At vaska sær um hendurnar og senda eina funktionella og fíggjarliga hóttan inn í økið hjá Klaksvíkar kommunu kann bara enda galið!

Hvar eru partafólkini hjá fiskimálaráðharranum, ið siga seg umboða Norðoyggjar? Og ikki minst, hvar er varaborgarstjórin ella borgarstjórin í Klaksvíkar kommunu, nú menningin í línuvinnuni steðgar upp í Klaksvík? Vit tosa um væl omanfyri 100 ársverk.

Í besta kommunista-stíli sigur fiskimálaráðharrin:

(…) Hetta snýr seg ikki um persónar ella økir í landinum (…)

(…) Hetta snýr seg um lógina um sjófeingið (…)

Soleiðis eru stýrisamboðini hjá ábyrgdarleysum leiðarum, ið heilavaska fólkið við “Samanhaldinum í felagsskapinum.” Tíanbetur eru tað fleiri enn í Føroyum, ið skilja, at álop á einstaklingar ella øki eru álop á felagsskapin. Tá tú lættliga og kyniskt loypur á eitt øki ella ein persón, so kann tann næsti verða bæði tú, eg ella ein annar.

Línuvinnan hevur nógv tey síðstu árini ment seg ígjøgnum baldrutar upp- og niðurgongstíðir. Tað hava og eru bæði rakstrarligar og politiskar avbjóðingar. Ringast av hesum hava verið politisku avbjóðingarnar. Í Klaksvík eru vit fegin um tey tøk, ið eru tikin, og tey úrslit, ið fólkini ella einstaklingarnir hava útint fyri hesa vinnu og hendan bý. Tí vil eg upp á tað harðasta átala avvápningina av vinnulívinum í Klaksvíkar kommunu, har trongsygni, ábyrgdarloysi og pennastrok frá landsins leiðslu nú aftur hótta væl oman fyri 100 ársverk í kommununi!

Eitt pennastrok, ið ikki bjargar felagsskapinum, men eitt álop á persónar og øki. Landsstýrismaðurin er væl vitandi, eins og Pilatus, at hetta er ikki í lagi, tí vaskar hann sær um hendurnar við at peika á felagsskapin!

Eyðstein Ó. Poulsen

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Løgmaður kravdi á tingsins røðarapalli í gjár umbering frá Landsbankanum. Landsbankin biður tó ikki um umbering fyri at vísa á, at roknistykkið í frágreiðingini ”Fíggingarleistur – Suðuroyartunnilin, Oktober 2024” er misvísandi,

Í greinastubba um strategiska misrepresentatión á heimasíðu landsbankans dagfest 30. apríl, skrivar Landsbankin millum annað:

”Hetta dømi bendir á, at politiski myndugleikin tilvitað pellar fyri bæði sær sjálvum og borgarum í landinum fyri at fáa verkætlanina samtykta”

Hetta er hart orðað. Tað er óneyðugt. Tað biður Landsbankin um umbering fyri. Tann orðingin er nú strikað úr greinini.

Landsbankin biður tó ikki um umbering fyri at vísa á, at roknistykkið í frágreiðingini ”Fíggingarleistur – Suðuroyartunnilin, Oktober 2024” er misvísandi, og at tað ikki kann brúkast sum avgerðargrundarlag fyri, um Suðuroyartunnilin verður boraður ella ikki.

Roknistykkið vísir, at Suðuroyartunnilin við ávísum treytum fer at hava eina positiva ávirkan á fíggjarlógina við 40 milliónir krónur árliga frá 2037. Roknistykkið er beinleiðis villeiðandi, tí tað hevur sum fortreyt, at landið letur 1,35 milliardir krónur til tunnilin og onki til Smyril (Strandferðsluna). Hetta svarar til, at landið játtaði 800 milliónir til ein almennan stovn í 2025, og síðani bað stovnsleiðara flyta landinum 40 milliónir krónur aftur næstu 20 árini. Tað hevði als onki bøtt upp á fíggjarliga haldførið.

Roknistykkið gevur fatan av, at íløgan í Suðuroyartunnilin bøtir um fíggjarpolitiska haldførið frá 2037 og 28 ár fram. Íløgan í Suðuroyartunnilin bøtir ikki um fíggjarpolitiska haldførið næstu áratíggjuni, men tvørturímóti spennir hon almenna búskapin harðari fyri næstu 40 árini og minkar eisini munandi um rásarúmið, at gera aðrar neyðugar íløgur.

Hetta vístu vit løgmanni og Løgmansskrivstovuni á, á fundi í Tinganesi 7. juni 2024, Føroya Løgtingi í einum skrivligum fyrivarni til frágreiðingina í oktober 2024 og á hoyringarfundum við fíggjarnevndina í mars 2025. Og nú í einum greinastubba á heimasíðu Landsbankans, har vit tóku ov harðliga til orðanna.

Løgmansskrivstovan vísir í almennum skrivi á, at tað eru fleiri aðrar útrokningar við í umrøddu frágreiðing. Tað er rætt, og vit fegnast um, at løgmansstjórin alment ger vart við hesar útrokningar nú. Tí á tíðindafundi um Suðuroyartunnilin, á tingsins røðarapalli og í øllum samrøðum við miðlarnar hevur løgmaður ferð eftir ferð víst til misvísandi roknistykkið við teimum 40 milliónir krónunum í yvirskoti til landsins fíggjarlóg frá 2037. Tað er villeiðandi og skeivt sum avgerðargrundarlag fyri hesi søguliga stóru íløgu.

Johnny í Grótinum, formaður í nevnd Landsbankans

Kelda & mynd: landsbankin.fo 2 mai 2025

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Liljan Weihe skrivar á sínum FB vanga í gjár:

4 minuttir í midnátt bleiv álitið um Suðuroyartunnilin lagt fram. Fíggjarnevndin hevur gjørt nógvar broytingar, sum vit vanlig tingfólk ikki hava fingið innlit í fyrr enn beint nú.

Men lukkutíð fáa vit heilar 34 tímar at seta okkum inn í broytingarnar, áðrenn atkvøðast skal um Føroya størstu og dýrastu verkætlan…

28 apríl skrivar løgtingskvinnan Liljan Weihehona á FB:

Eg eri stórliga bangin fyri, at ævintýrið um Suðuroyartunnilin endar sum ein marrudreymur, um vit ikki steðga á, anda djúpt og taka eina væl grundaða avgerð, sum er gjøgnumskygd og skynsom – í dag og fyri ættarliðini sum koma. Bæði tá ið tað kemur til linjuføring, og hvørt vit yvirhøvur hava ráð til at gera eina so stóra íløgu – og ikki minst, hvørji frávalini vera, um vit fara undir ein suðuroyartunnil.

Málið er ikki búgvið til støðutakan. Tað eru alt ov nógvir ókendir faktorar. Men beint nú kennist tað sum at verða sett skák og mát.

“POLITISKA VINDEYGAД

Um vit skulu gera hesa risa íløgu – ta størstu og dýrastu í Føroya søgu – í ein undirsjóvartunnil til Suðuroynna, so hava vit skyldu til at velja bestu farleiðina. Farleiðin skal vera tann besta um 10 ár, 20 ár og 50 ár. Ikki bara tann besta her og nú fyri at fáa eina politiska semju ígjøgnum, tí “nú er politiska vindeygað opið”, sum meira garvaðir politikkarar enn eg, taka til.

Orsakað av hesum “politiska vindeyganum”, sum nú er á gloppi, liggur eitt uppskot í Løgtinginum, sum fer at læsa okkum fast á eina farleið, sum helst ikki er tann besta.

Landsbankin skrivar í dag: Strategisk misrepresenatión

Strategisk misrepræsentation er, tá ið fólk ella feløg tilvitað og systematiskt skeikla ella misbrúka upplýsingar til frama fyri einum ávísum endamáli. Tað kann til dømis fevna um at undirmeta kostnaðir og yvirmeta ágóðar fyri at fáa eina verkætlan góðkenda. Í hesum føri pellar man tilvitað fyri at fáa verkætlanina samtykta.

Landsbankin – Optimistiskir skeivleikar

Bjartskygdir skeivleikar er, tá ið fólk hava lyndi til at vera ov bjartskygd um framtíðarútlit. Hetta merkir, at tey ofta meta, at verkætlanir fara at ganga skjótari og kosta minni, enn veruleikin vísir. Hetta er menniskjaligt. Men avleiðingin av hesum er, at ætlanirnar fyri verkætlanina, bæði fyri kostnað og tíð, verða órealistiskar. Ein kann eisini vera ov bjartskygdur um fyrireikingarnar; tað vil siga, at man metir seg vera væl fyrireikaðan, hóast man ikki er tað.

Í samrøðu við KVF 4 apríl sigur Malan Johansen at Landsbankin væntar, at suðuroyatunnilin fer at kosta fimm milliardir kr., tá rentur verða taldar við, víðari segði hon at um vit gera ein Suðoyratunnil nú so fær tað avleiðingar fyri skattatrýst og vælferð.
Vit hava haldføristrupulleikar som støðan er nú og tí er ikki møguligt at gera tunnilin nú, sambært samrøðuni sum KVF hevði við Malan Johansen Landsbankastjóra.

Her eru nøkur dømir sum eg havi gjørt um kostna og afturrindan.

24FO.NEWS útrókningar:

Um tunnilin kostar 4,5 milliardir krónur og árliga rentan er 3,5% so skulu vit í 30 ár rinda 20 milliónir krónir um mánaðin og svarar tað til góðar 288 milliónir um árið. 

Um tunnilin kostar 5,5 milliardir krónur og árliga rentan er 3,5% so skulu vit í 30 ár rinda umleið 24 milliónir krónir um mánaðin og svarar tað til góðar 372 milliónir um árið. 

Um tunnilin kostar 7 milliardir krónur og árliga rentan er 3,5% so skulu vit í 30 ár rinda góðar 31 milliónir krónir um mánaðin og svarar tað til góðar 372 milliónir um árið. 

Dennis Holm skrivar á FB í gjár 29 apríl 2025 soleiðis

PROJEKTERINGIN AV SUÐUROYARTUNLINUM TIL 2 VIÐGERÐ

Fíggjarnevndin legði í gjárkvøldið fram álit um lógaruppskotið, sum gevur heimild til at fara undir projektering og bjóða út Suðuroyartunnilin. Og málið verður viðgjørt við 2. viðgerð í Løgtinginum ónsdagin 30. apríl.

Suðuroyartunnilin er ein stór verkætlan. Tvey ár eru brúkt uppá fyrireikingar-arbeiðið og nú verður so næsta stig tikið, áðrenn løgtingið aftur skal taka støðu til, um farast skal undir at gera sjálvan Suðuroyartunnilin. Tað verður væntandi eina ferð seint komandi summar, tá tilboðini uppá at gera Suðuroyartunnilin eru almenn.

Politiskt er tað breið semja í Løgtinginum um at Føroyar skulu bindast saman, soleiðis at vit kunna búgva, virka, arbeiða og ferðast í øllum landinum undir javnbjóðis treytum. Hetta hevur verið grundarlagið undir øllum útbyggingum av infrakervinum í Føroyum í út við eina øld ella so. Hendan felags politiska linjan hevur eisini ført við sær, at Føroya Løgting ár um ár hevur samtykt at brúka nógvar pengar uppá at gera vegir, havnir, tunlar, brýr, byrgingar og undirsjóvartunlar.

Raðfesta politiskt Suðuroyartunnilin

Tað er eisini eitt tilvitað politiskt val at seta 1,35 milliardir í P/F Suðuroyartunnilin yvir 10 ár í staðin fyri at byggja nýggjan Smyril. Eins og tað hevur verið eitt tilvitað val at brúka uml. 750-800 mió. kr. uppá partapening, ferðsluveðhald og stuðul til P/F Eystur- og Sandoyartunlar og innkomuvegir í Havn og í Runavík seinastu 10-11 árini.

Tað var eisini eitt tilvitað val og ein politisk raðfesting at fara undir at byggja nýggjan Húsarhaldsskúla í Klaksvík, at útbyggja Vága Floghavn, at gera Dalstunnilin, at byggja Glasir og H-bygningin, at byggja Sjóvinnustýrið vestur í Vágum, at gera nýggjan Hvalbiartunnil og so framvegis.

Tað er jú tað politikkur snýr seg um, at raðfesta íløgur kring landið.

Grundarlagið fyri íløgunum er ikki ein kost-nyttu greining, men eitt greitt og breitt politiskt ynski um at útbyggja landið úr Sumba til Hattarvíkar og vestur í Mykines – og alt har ímillum.

Politiskt er breið semja um at raðfesta Suðuroyartunnilin, nú uppskotið um projektering og útboð av Suðuroyartunlinum ferð til 2. viðgerð í Løgtinginum.

Lántøka til Suðuroyartunnilin og sparingar á siglandi Suðuroyarleiðini

Tá farið verður undir Suðuroyartunnilin, verður tikið lán, eins og tað varð gjørt við Eystur- og Sandoyartunlar.

Lánsgjaldið og raksturin av Suðuroyartunlinum verður mettur at verða umleið 115 mió. kr. um árið. Hetta er ein meting, sum er grundað á, at Suðuroyartunnilin við avleiddum verkætlanum fer at kosta umleið 4,2 milliardir kr.

Siglandi farleiðin um Suðuroyarfjørð fer á fíggjarlógini komandi 30 árini at kosta í miðal 146 mió. kr. um árið til rakstur, viðlíkahald, dokkingar og nýggj skip.

Tá Suðuroyartunnilin er liðugur og siglandi farleiðin til Suðuroyar niðurløgd, so verða spardar umleið 30 mió. kr. í rakstrinum á fíggjarlógini av siglandi farleiðini hvørt ár í 30 ár.

30 ár eftir at Suðuroyartunnilin er liðugur eru lánini útgoldin, og tá verða allar útreiðslurnar, sum í dag fara til eina siglandi Suðuroyarleið, spardar fíggjarlógini, tað eru umleið 146 mió. kr. í miðal um árið.

Íløgan í Suðuroyartunnilin er sostatt ein íløga, sum við tíðini førir við sær eina sparing á fíggjarlógini í mun til raksturin av verandi siglandi farleið.

Suðuroyarleiðin krevur stórar íløgur so ella so

Summi meina, at vit hava ikki ráð at brúka 1 milliard kr. á fíggjarlógini komandi 10 árini (350 mió. kr. koma frá Íleggingargrunninum) uppá Suðuroyartunnilin. Hetta hevur m.a. stjórin í Landsbankanum og Búskaparráðið víst á.

Eitt er heilt greitt. Verður hildið fast í siglandi Suðuroyarleiðini, so fer hon á íløgu-síðuni at kosta Landskassanum umleið 1 milliard kr. innan 7-8 ár, tí tað tá er alneyðugt at ein nýggjur Smyril verður bygdur.

Altso tað slepst ikki undan at brúka 1 milliard kr. uppá Suðuroyarleiðina komandi 10 árini.

Verður hildið fast í siglandi farleiðini og ein nýggjur Smyril verður bygdur, so fer Suðuroyarleiðin frameftir eisini at kosta í rakstri, viðlíkahaldi og dokkingum, umframt at ein nýggjur Smyril skal byggjast aftur um 25 ár.

Samanumtikið skal Landskassin so ella so brúka heilt nógvar pengar uppá Suðuroyarleiðina komandi árini. Alternativið er at niðurleggja Suðuroynna og flyta øll fólk í Suðuroynni til Havnar ella av landinum.

2. viðgerð ónsdagin

Løgtingið fer ónsdagin at viðgera uppskotið um at projektera og bjóða út Suðuroyartunnilin. Viðgerðin fevnir ikki um lántøku til Suðuroyartunnilin ella um at tað verður farið undir at bora Suðuroyartunnilin í næstu viku.

Dennis Holm

løgtingslimur fyri Tjóðveldi

Mynd:fisk.fo

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Fyrsti ársfjórðingur í 2025 royndist væl hjá Føroya Banka-samtakinum, sum í dag kunnger roknskapin fyri ársins fyrstu tríggjar mánaðir. Avlopið gjørdist 61 mió. kr.

“Virksemið hjá samtakinum royndist væl í fyrsta ársfjórðingi, og tað sæst m.a. aftur í hækkandi innlánum, útlánum, realkredittlánum og einum góðum tryggingarúrsliti hjá dótturfelagnum Trygd. Bæði privatkundar og vinnukundar megna at halda sínar lánsskyldur, og vit hava bert staðfest fá fíggjarlig tap higartil í ár. Lækkandi rentustøðið gagnar kundum, ið hava lán í bankanum, og samstundis ber til at fáa eina lutfalsliga góða rentu fyri pengar, ið standa á samansparingarkontu. Útlitini fyri restina av árinum eru sum heild góð, men tað skerst ikki burtur, at økta geopolitiska óvissan og vandin fyri herdum handilskríggi kunnu fáa ávirkan á okkara kundar og okkum sum fíggjarstovn,” sigur Turið F. Arge, forstjóri í Føroya Banka.

Leiðslan í bankanum væntar, at nettoúrslitið fyri 2025 verður millum 210 og 240 mió. kr, ið er nakað lægri enn í 2024.

Spara saman við góðari rentu

Hóast rentan er lækkað í fleiri umførum seinasta árið, so hvørt sum inflatiónin er minkað, ber framvegis til hjá kundunum at fáa eina lutfalsliga góða rentu fyri pengar, ið standa á samansparingarkontu ella hárentukontu í Føroya Banka. Hetta sæst aftur í innlánunum, ið eru hækkað við 3 prosentum samanborið við 4. ársfjórðing í 2024 og við 15 prosentum samanborið við 1. ársfjórðing í 2024.

Tað er eisini vorðið munandi lættari at byrja at spara saman, síðani bankin í desember lat upp fyri møguleikanum hjá kundum at stovna egnar samansparingarkontur í netbankanum. Kundarnir hava tikið væl ímóti hesum møguleika, tí nógvar hundrað kontur eru longu stovnaðar á henda hátt. Tað ber til at velja millum ymisk sløg av samansparingarkontum til ymisk endamál.

Fyrsti kjattbottur av sínum slagi í Føroyum

Føroya Banki leggur seg støðugt eftir at menna sínar talgildu pallar fyri at gera tað lættari hjá kundum at fáa yvirlit yvir síni fíggjarviðurskifti. Í hesum sambandi fingu kundar í bankanum í apríl ein kjattbott í netbankan og á heimasíðuna, ið bæði skilir og skrivar føroyskt. Talan er um fyrsta kjattbottin av sínum slagi, sum er mentur av starvsfólkum í bankanum og við góðari hjálp frá máltøknideplum í Føroyum og Íslandi. Endamálið við hesum amboði er at gera tað lættari hjá kundum at fáa skjót svar og vitan um alskyns fíggjarviðurskifti – eisini uttan fyri vanliga upplatingartíð. Tølini hjá bankanum vísa, at nýggi kjattbotturin verður nógv brúktur av kundum hvønn dag.

Roknskapurin í stuttum

  • Úrslitið fyri skatt gjørdist 75 mió. kr.
  • Rakstrarúrslitið fyri niðurskrivingar gjørdist 56 mió. kr.
  • Útlánini vóru 9,3 mia. kr.
  • Realkredittlánini vóru 2,9 mia. kr.
  • Innlánini vóru 10,3 mia. kr.

Kelda: Føroya Banki 30. apríl 2025mynd: 24.FO

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Gadus hjá JFK samtakinum í Klaksvík er fyrsta fiskifarið í føroyska skipaflotanum, sum fær løggilding, ið tryggjar, at 100% av fiskinum fer til matna.

Nýggir og lýggjari vindar blása í føroyskari fiskivinnu, nú tað er greitt, at Heilsufrøðiliga Starvsstovan hevur givið Gadus – sum tað fyrsta føroyska fiskifarið nakrantíð – løggilding, ið tryggjar, at allur fongurin kann fara til matna.

Loyvið er søguligt og slóðbrótandi. Lýsi og mjøl, sum áður fór til ídnað, eru nú góðkend til matvøru úrdráttir. Og sjóføðsluevni, sum fyrr vórðu blakað út, kunnu nú brúkast til fólkaføði. Hetta førir við sær stórar menningarmøguleikar og opnar somuleiðis heilt nýggjar dyr út í heim.

Drúgv tilgongd

Í JFK samtakinum frøast tey um, at fleiri ára miðvíst arbeiði loksins ber ávøkst.

“Hetta hevur verið eitt langt og drúgt hál, og nú eru vit sera spent upp á at fara til verka við nýggja loyvinum í skjáttuni”, sigur Hanus Hansen, stjóri á JFK.

“Tað er ongin loyna, at hetta er vitanartungt umráðið, ið krevur nógvan kunnleika og áhaldandi menning. Vit hava samstundis havt eitt sera gott samstarv við fakfólk í Noregi innan júst hetta økið. Fólk hjá okkum hava verið umborð á norskum flakatrolara at læra seg mannagongdir, og okkara manning hevur frá byrjan gjørt eitt megnar arbeiðið,  sum hevur lagt lunnar undir, at alt, sum nú kemur til høldar, kann fara til matna”, leggur Hanus Hansen aftrat.

Gadus skraddaraseymaður til høvið

Tá farið varð í holt við at byggja Gadus í 2019, var ein grundleggjandi ætlan, at allur fiskurin skuldi kunna fara til matna. Hetta setti serlig teknisk krøv. “Tú kanst siga, at vit hava hugsað hetta inn í okkara ætlan frá fyrsta stroki. Eitt nú eru ongir skarpir vinklar á rørunum fram til mjølverksmiðjuna. Við løggildingini kennist tað sum, at stóra íløgan, ið var gjørd, fer at bera ávøkst”, leggur stjórin á JFK aftrat. 

Neyðugt at endurnýggja flotan

JFK samtakið vísir í sama viðfangi á týdningin av at endurnýggja skipaflotan. Tað, sum í dag er serligt við Gadus, eigur at gerast gerandiskostur fyri føroyska flotan frameftir. Tí her er nógv at vinna. 

Í mong áratíggju hevur tað eisini verið eitt politiskt ynski, at alt skuldi í land, og at størri úrtøka kundi fáast burturúr tí, sum fingið verður til høldar. Og hetta er júst tað, sum nú er veruleiki við løggildu góðkenningini, sum Gadus hevur tryggjað sær. “Tað er mín vón, at politiski myndugleikin sær tað alneyðuga og gagnliga í, at føroyski fiskiflotin verður endurnýggjaður. Vit mugu fáa nýggj skip í flotan, sum kunnu vera við til at økja um virði á tí, vit fiska úr sjónum. Hendir tað, so vinna vit øll”, sigur Hanus Hansen.

Stórir møguleikar til heilsu- og heilivágsídnaðin

Durita í Grótinum, góðskuleiðari í JFK samtakinum, gleðist um møguleikarnar, ið nú standast burtur úr hesum nýggja veruleikanum. “Ja, hetta er frálíkt at hava við sær, nú vit fara til árliga sølumessu í Barcelona fyrst í mai. Fleiri dyr kunnu opnast, eitt nú til heilsu- og heilivágsídnaðin.” Júst, hvussu stór virðisøkingin kann gerast við hesi søguligu løggildingini  er tengt at fleiri táttum. Men greitt er, at tann parturin av lastini, ið áður fór til ídnað, við nýggja loyvinum kann fáa eitt munandi hægri virði.

Kelda: Tíðindaskriv JFK

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

    

Fríggjadagin 21. mars 2025 var árligi Framløgudagurin um Fiskivinnuroyndir hildin á Hotel Hilton, og sum altíð hepnaðist dagurin væl.

Jóhan Christiansen, landsstýrismaður, byrjaði dagin við at siga nøkur orð um tiltakið.

Hann fegnaðist um, at bæði umboð fyri vinnuna og granskingarumhvørvið vóru til staðar.

Nú Fiskivinnuroyndir eru umskipaðar nakað, er tað hansara vón, at vinnan og granskingarumhvørvini finna saman, og at tað, burtur úr hesum, spretta nógvar góðar og viðkomandi verkætlanir, sum eru rættaðar móti vinnuni, og at hesar verkætlanir í komandi tíðum verða allari vinnuni at frama.

Síðan greiddu nøkur teirra, sum hava fingið stuðul frá Fiskivinnuoyndum, frá sínum verkætlanum og hvat er komið burturúr.

Hendan dagin vóru tað 8, sum høvdu framløgur um m.a. makreltrol, ljósreka, hond-ctd, at pilka høgguslokk, um støðuna á Føroyabanka, um taraskóg sum uppvakstrarøki, um ótroytt tilfeingi og um innvigingartøl til stovnsmetingar.

Kelda & myndir:; fisk.fo 25 apríl 2025

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Toskur er ein týðandi partur av havumhvørvinum og fiskiídnaðinum. Tí er tað viðkomandi at greina, hvussu toska alning kann ávirka bæði náttúrliga toskin og fíggjarviðurskiftini hjá veiðimanninum og reiðaranum.

Hvørji áðrin hevur aling av toski?

Toskalning, serliga um hann fer fram á sjógvi, kann elva til fleiri avbjóðingar:

Genetisk samanblanding: Aldur toskur, sum er vanur við onnur føðsluviðurskifti, kann koma í bland við náttúrliga toskin. Hetta kann føra við sær, at toskastovnurin missir síni natúrligu eginleikar, sum eru týðandi fyri hansara førleikar at yvirliva og nørast í villuni náttúruni.

Broyting í føðiketuni: Aldur toskur verður ofta fóðraður við plantuføðslu og øðrum tilgjørdum tilfeingi. Um hann blandar seg við villan tosk, kann hetta ávirka føðiketuna og tað lívfrøðiliga javnvágina í havinum.

Umhvørvisavbjóðingar: Aling á sjógvi kann føra til dálking av havinum, har avfall frá alingini kann órógva botndýralív og havsins natúrliga lívfrøðiliga javnvág.

Hvussu ávirkar hetta marknaðin?

Kappingin millum náttúrligan og aldan tosk: Um stór mongd av aldanum toski kemur á marknaðin, kann hetta niðurseta virðið av náttúrliga toskinum. Hetta kann elva til verri inntøku hjá veiðimonnunum.

Trupulleikar við góðsku: Toskur, sum er aldur, kann hava eina aðra góðsku og smakkin enn tann, ið er fiskaður í havinum. Hetta kann gera, at kundar gerast ótryggir við, hvat tey keypa.

Altjóða marknaðarviðurskifti: Mong lond leggja dent á, at fiskur skal vera burðardyggur og av náttúrligum uppruna. Um aldur toskur verður mett sum minni burðardyggur, kann hetta skapa forðingar fyri útflutningi.

Eru loysnir?

Tíðin er komin til, at eitt altjóða forboð verður sett í verk fyri aling av toski á sjógvi – og helst eisini á landi. Alternativt kann ein munadygg regulering verða sett í verk, sum tryggjar, at aling ikki órógvar villan toskastovn og havumhvørvið. Lóggáva um genetisk avmarkingar, dálking og føðsluviðurskifti hjá alingini kann vera eitt amboð í hesum arbeiðinum.

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Føroyska samfelagið byggir á okkara dugnaskap og á tað, sum vit saman kunnu skapa. Tí er tað avgerandi, at politiskar avgerðir virka fyri – ikki ímóti – føroyskari vinnu.

Vit tosa nógv um sjálvbjargni og fíggjarligt haldføri. Gamaní – men tað merkir ikki, at vit bara kunnu venda bakið til umheimin. Tvørturímóti – vilja vit veruliga tryggja fíggjarliga haldførið, so mugu vit tora at brúka teir møguleikarnar, sum vit hava – og samstarva við onnur. Vit eiga at hugsa stórt!

Fiskivinnan og útlendskur kapitalur

Ætlanin um at fáa allan útlendskan ognarskap úr fiskivinnuni innan 2032 er ikki haldbær. Tað kann gerast ein forðing fyri bæði nýggjum íløgum og fyri menning.

Vit hava nú eitt mark á 25% fyri útlendskum kapitali ella útlendskum ognarskapi.  

Tað er greitt, at vit hava brúk fyri vøkstri og innovatión – allastaðnis. Tá ið útlendskir íleggjarar kunnu vera við til at skapa betri møguleikar fyri endurnýggan, betri útgerð, størri virði og fleiri arbeiðspláss, eigur spurningurin ikki bara at vera “hvussu lítið kunnu vit loyva”, men heldur, hvussu nógv kunnu vit gagnnýta samstarvið við útlendskar íleggjarar.

Tvískattaavtalur eru enn ein óbrúktur møguleiki

Eg valdi at stilla upp fyri Sambandsflokkin, tí at flokkurin hevur altíð hevur víst evni og vilja at styrkja vælferðina og skapa møguleikar gjøgnum eitt sterkt og skilagott samstarv í Ríkisfelagsskapinum.

Men tað krevur, at allir teir politisku flokkarnir veruliga stuðla okkara egnu vinnu. 

Við at knýta okkum upp í donsku tvískattaavtalurnar, skapa vit enn fleiri møguleikar fyri vinnuna, sum hevur møguleikar at bjóða seg til uttanlanda. Hetta er ein konkretur møguleiki at skapa betri inntøkur og fleiri samstarvsleiðir, serliga í sambandi við oljuleiting ella í øðrum kapitaltungum verkætlanir. Men her er ongin vilji at síggja til?

Vilja vit hava størri fíggjarligt rásarúm, so mugu vit eisini tora at nýta tær hurðarnar, sum longu standa opnar fyri føroyingum.  

Oljan er ein spennandi møguleiki, sum krevur framskygni

Tað er eingin loyna, at heimsins tørvur á olju ikki hvørvur í morgin, og tað veit altjóða orkufelagsskapurin (IEA) eisini. Føroyar hava ein geopolitiskan fyrimun, vit liva í einum friðarligum øki við støðufesti og eru partur av einum tryggum samfelagið í vesturheiminum.

Tað ger okkum áhugaverd fyri oljufeløg, men tað krevur, at vit signalerað greitt, at vit vilja samstarva. Tí løgdu Fólkaflokkurin, Sambandsflokkurin og Miðflokkurin fram uppskot um at lækka kolvetnisskattin úr 27% niður í 18% – fyri at gera Føroyar kappingarførar og áhugaverdar.

Vit hava serfrøðiliga føroyska veitingarvinnu til frálandavirksemi.

Tað snýr seg ikki bara um oljuna í sær sjálvum. Tað snýr seg um eina breiða veitaravinnu, sum kann skapa áhugaverd føroysk arbeiðspláss. Tað veri seg viðv. provianti/ matvøruveiting, logistikki, útbúgvingar, verkfrøði, flutningi, viðlíkahaldi og tænastum.

Tann allar størsta ólukkan, sum eg síggi tað, er um vit bara verða passivir eygleiðarar, og at okkara møguleikar hvørva.   

Tað eigur at vera sett fokus á og áhugi fyri hesum 3 vinnumøguleikunum.

Ein vælfungerandi vinna/ fiskivinna við avmarkaðum útlendskum kapitali, ein oljuvinna, sum skapar nógv avleitt virksemi og tvískattavtalur, sum ger, at tað loysir seg fyri føroyska vinnu at bjóða seg fram uttanlanda.

Eyðdis Hartmann Niclasen

løgtingskvinna fyri Sambandsflokkin

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Samlað varð útflutt fyri 12,5 milliardir krónur í uppgerðarárinum frá mars 2024 til februar 2025. Tað er nærum 400 milliónir krónur minni enn undanfarna skeið. Hetta skrivar Hagstovan 16 apríl.

Útflutningurin fyri februar er nú gjørdur upp, og í talvunum niðanfyri ber til at síggja útflutningin tíðarskeiðið mars 2024 til februar 2025 samanborið við undanfarna tíðarskeiðið.

Fiskavøruútflutningurin er minkaður 485,3 milliónir krónur, ella 4 prosent. Útflutningurin av fleiri fiskasløgum gongur fram, harundir laksi, hýsu, upsa og makreli, meðan útflutningurin av flestu øðrum fiskasløgum gongur aftur. 

Útflutningurin av laksi er vaksin 52,8 milliónir krónur hetta tíðarskeiðið. Virðið stendur so at siga í stað, meðan nøgdin er vaksin góð 14 prosent. Hetta tí miðalprísurin á laksavørum er farin úr 72,6 krónur kilo niður í 64,2 krónur kilo. Broytingarnar í miðalprísinum stava partvíst frá einari generellari príslækking, men eisini frá, at framleiðslan av virkaðum vørum sum feskt og fryst flak er minkað. Sostatt verður meira útflutt av óvirkaðum bíligari vørum, og eitt skifti frá virkaðum til óvirkaðar vørur førir til ein lægri miðalprís. 

Útflutningsvirðið av vørubólkinum “onnur nýtsla, ikki mannaføði” er vaksið 127,8 milliónir krónur, ella 32,8 prosent. Hetta er fyri tað mesta slógv.

Útflutningsvirðið av makreli er vaksið 469,7 milliónir krónur, ella 46,6 prosent. Vøksturin stavar frá príshækkingum, tí nøgdin er minkað 1,5 túsund tons, ella 1,6 prosent. 

Tú kanst lesa meira her

Mynd inni á grein: Hagstovan 16 apríl 2025

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Føroya Arbeiðsgevarafelag heldur, at játtanarkarmarnir hava mist sítt virði sum stýringsamboð, tá ið teir einans eru grundaðir á eina tekniska framskriving av útreiðslunum

Føroya Arbeiðsgevarafelag – 14. apríl. 2025

Fyri stuttum legði Ruth Vang, landsstýriskvinna í fíggjarmálum, fram játtanarkarmin fyri 2026 á tíðindafundi í Smæruni. Framløgan gav ikki stórvegis vónir, tí hóast eitt langt tíðarskeið við búskaparligum viðvindi í Føroyum vísur karmurin fyri landshúsarhaldið framvegis eitt hall á 252 mió. kr. Harumframt eru útlit til hall komandi árini fram til 2030.

Í framløguni legði landsstýriskvinnan fleiri ferðir dent á, at talan einans er um eina tekniska og embætisliga framskriving uttan nakra politiska støðutakan. Samstundis vísti hon á, at hon heldur, at átøk fyri 55 mió. kr. eiga at verða gjørd fyri at tálma stóra útreiðsluvøkstrinum.

Men tá ið framløgan var av, sat ein eftir við fleiri spurningum. Hví varð einki boð uppá, hvørji átøk skulu gerast? Og hvat er endamálið við einum játtanarkarmi, um hann bert lýsir eina embætisframskriving av almennu útreiðslunum og ikki hevur eina politiska støðutakan til, um hetta er rætta útreiðslugongdin?

Føroya Arbeiðsgevarafelag heldur, at játtanarkarmar, sum ikki byggja á greiða politiska støðutakan, hava lítið virði sum stýringsamboð. Endamálið við einum játtanarkarmi má vera at geva landsstýrisfólkunum eitt álítandi grundarlag at fyrireika síni málsøki til komandi fíggjarár. 

Í Álit um játtanarkarmar landsins frá 2008 varð skrivað, at endamálið við játtanarkørmunum skal vera, at landsstýrisfólkini fáa ein greiðan útreiðslukarm at fyrihalda seg til, og sum ítøkiliga fíggjarlógaruppskotið skal grundast á. Hetta fáa landsstýrisfólkini tó ikki, um játtanarkarmarnir ikki eru grundaðir á einari politiska støðutakan.

Í álitinum varð harumframt skrivað, at játtanarkarmarnir eisini skuldu verða grundaðir á búskaparútlitini fyri komandi ár. Endamálið við játtanarkørmunum er sostatt eisini at meta, um útreiðslustøðið er hóskandi í mun til búskaparútlitini.

Hvat merkir tað at “spara” 55 mió. kr.?
Eitt annað, ið undrar, eru tær 55 mió. kr., sum skulu tálma útreiðsluvøkstrinum. Hetta ljóðar sum sparing, men í veruleikanum er talan um, at útreiðslurnar – møguliga – hækka 55 mió. kr. minni, enn tann tekniska framskrivingin leggur upp til.

Vit mugu ikki gloyma, at framskrivingin frá fíggjarlógini fyri 2025 til játtanarkarmin fyri 2026 longu hevur lagt eina øking á umleið 350 mió. kr. afturat almennu útreiðslunum. Tí er tað skeivt at kalla 55 mió. kr. eina sparing. Talan er bara um eina minni hækking enn annars. Tað er óambitiøst – og tað eigur at kunna gerast betur.

Føroya Arbeiðsgevarafelag heldur, at tíðin nú er komin at seta eitt veruligt fíggjarpolitiskt regluverk, sum avmarkar útreiðsluvøksturin á fíggjarlógini, í verk. Eitt slíkt regluverk hevði verið við til at tryggja haldførið í almenna rakstrinum og skapa størri tryggleika og ábyrgd í fíggjarpolitikkinum.

0 comments
0 FacebookTwitterPinterestEmail

Fiskivinna Music expresses feeling and thought, without language. It was below and before speech, and it is above and beyond all words.

Hesin portalur nýtir kennifílar, sum er neyðugt fyri heimasíðuni, hagtøl o.a. . Tá tú vitjar 24fo.news so góðtekur tú hettar. Vátta Read More