Fiskimálaráðið og Føroya Banki: Ein Kritisk Greining av Fiskirættindum og Fyrisitingarligum Arbeiðshátti

Spurningurin er um Fiskimálaráðharrin fór út um sínar heimildir og gjørdi seg inn á søgulig rættindi hjá bólki 3 Línuskipunum, bæði inn á eginrættindi og bólkarættindi, tá hann í kungerð ásetti dagar á Føroya Banka?

Hetta spyr reiðarin og eigarin av 24fo.news Óli M. Lassen, siviløkonomur. Víðari sigur hann, at hann ikki er løgfrøðingur, men við tí ráðgeving hann hevur fingið og í samrøðum við undanfarna fiskimálaráðharra, so er hann av tí greiðu fatan, at her er ikki rætt farið framm. Tí hevur hann eisini spurgt Gemini AI um hetta og her kanst tú lesa niðurstøðuna og greining gjørd av Gemini AI. Nú mugu løgfrøðingar útleggja tekstin.

I. Inngangur: Spenningur millum Søgulig Rættindi og Nýggja Regulering

Føroya Banki, eitt av okkara týdningarmiklastu fiskileiðum, er aftur miðdepil í einum kjak um fiskirættindi og regulativar mannagongdir. Fyri reiðarar í bólkum 3, 4 og 5 hevur nýggja kunngerðin hjá Fiskimálaráðnum fyri fiskiskap á Føroya Banka í 2025 reist álvarsamar spurningar. Serstakliga er tað uppfataða vanvirðingin av longu etableraðum søguligum rættindum, saman við eini týðandi broyting í løgfrøðiliga grundarlagnum fyri 2025-reguleringini í mun til undanfarin ár, sum hevur elvt til kjak.

Eitt ítøkiligt dømi vísir, at eitt skip í bólki 3 hevur 35 dagar á Føroya Banka, harav umleið 15 dagar eru fingnir frá landinum og umleið 20 dagar eru keyptir frá bólki 4. Henda keyps- og søluskipan vísir, at ein ávísur ognarrættur til hesar dagar hevur verið viðurkendur. Tó útlutar Fiskimálaráðið nú nógv fleiri dagar til bólk 4 enn til bólk 3, sum verður mett sum eitt beinleiðis inntriv í teirra egnu rættindi og bólkarættindi. Hesi søguligu rættindi verða eisini sagt at vera beinleiðis til skjals á heimasíðuni hjá Vørn, sum er ein stovnur undir Fiskimálaráðnum. Henda støða krevur eina gjølliga løgfrøðiliga kanning av arbeiðsháttinum hjá Fiskimálaráðnum.

II. Løgfrøðiliga Grundarlagið fyri Fiskivinnuumsiting

Grundleggjandi løgfrøðiliga ramman fyri nýtslu av livandi havtilfeingi í Føroyum er Sjófeingislógin (Løgtingslóg nr. 152 frá 23. desember 2019, sum seinast broytt). Endamálið við lógini er at tryggja burðardygga og lívfrøðiliga og búskaparliga skilagóða gagnnýtslu av livandi havtilfeingi, at varðveita tilfeingið sum ogn Føroya fólks, at tryggja størsta samfelagsbúskaparliga íkastið, og at stuðla undir arbeiðsmøguleikar og vinnuligt virksemi um alt landið. Fiskirættindi eru knýtt at ávísum fiskiførum.  

Fiskimálaráðið hevur víðfevnt vald at regulera fiskivinnuna, herímillum at útskriva kunngerðir, sum áseta serstakar reglur fyri fiskiskap. Hesar kunngerðir mugu hava greiða løgfrøðiliga heimild í Sjófeingislógini.  

Innihaldið í § 22, stk. 1 og § 22, stk. 2 í Sjófeingislógini

Tær týðandi greinirnar í hesum máli eru § 22, stk. 1 og § 22, stk. 2 í Sjófeingislógini. Hesar greinir geva landsstýrismanninum heimild at regulera fiskiskap:

• § 22, stk. 1 gevur landsstýrismanninum breiða heimild at seta reglur fyri fiskiskapi eftir fiskasløgum og djórasløgum, ið ikki eru fevnd av kvotuskipanini ella fiskidagaskipanini. Hetta fevnir um áseting av heildarkvotum, atgongd, býti av heildarkvotum millum bólkar, einstøk fiskifør og veiðihættir, umframt reglur um loyvir, fiskileiðir, reiðskap og hjáveiðireglur.  
• § 22, stk. 2 gevur landsstýrismanninum serstaka heimild at áseta skipan fyri fiskiskapi eftir botnfiski á Føroya Banka, og at áseta reglur um, hvørjir bólkar av fiskiførum ella veiðihættir kunnu gerast partur av skipanini.  

Tað er avgerandi at skilja, at § 22, stk. 1 serstakliga viðvíkur óreguleraðum fiskastovnum og tískil hevur einki við regulering av fiskiskapi á Føroya Banka at gera, tí fiskiskapurin har er longu reguleraður við serstakari skipan.

III. Føroya Banki: Broytingar í Regulering og Løgfrøðiligum Grundarlagi

Reguleringin av fiskiskapi á Føroya Banka hevur broytt seg týðandi millum 2024 og 2025, serstakliga viðvíkjandi løgfrøðiliga grundarlagnum.

2024 Kunngerðin: Breiðari Løgfrøðiligt Grundarlag

Kunngerð nr. 46 frá 27. mai 2024 um tíðaravmarkaða serskipan fyri veiðu eftir botnfiski á Føroya Banka í 2024 vísti greitt til bæði § 22, stk. 1 og § 22, stk. 2 í Sjófeingislógini sum sítt løgfrøðiliga grundarlag. Henda regulering tillutaði bólki 3 (línuskip yvir 110 tons) 40 dagar, bólki 4 (størri útróðrarbátar yvir 15 tons) 135 dagar, og bólki 5 (útróðrarbátar undir 15 tons) 90 dagar.  

2025 Kunngerðin: Avmarkað Løgfrøðiligt Grundarlag

Í mun til hetta, vísti kunngerð nr. 99 frá 19. mai 2025 fyri 2025 serstakliga til bert § 22, stk. 2 í Sjófeingislógini sum sítt løgfrøðiliga grundarlag. Tillutan av fiskidøgum fyri 2025 var óbroytt talsliga: 40 dagar fyri bólk 3, 135 dagar fyri bólk 4, og 90 dagar fyri bólk 5. Tó var eitt nýtt inntøkukrav innført fyri bólk 5: eitt skip má hava avreitt fyri í minsta lagi 500.000 krónur í í minsta lagi einum av árunum 2022-2024 fyri at kunna fáa loyvi at fiska á Føroya Banka.  

Hví henda broyting í løgfrøðiligum grundarlagi? Frátøkan av § 22, stk. 1 frá løgfrøðiliga grundarlagnum fyri 2025-kunngerðina er týðandi. Tá § 22, stk. 1 viðvíkur óreguleraðum stovnum, er tað óskiljandi, at hon varð nýtt sum heimild í 2024-kunngerðini fyri Føroya Banka, sum er ein regulerað fiskileið. At henda heimild síðan verður tikin burtur í 2025-kunngerðini, uttan at hetta verður greitt frá, kann tykjast sum ein roynd at avmarka gjøgnumskygni ella at umganga ávísar mannagongdir, sum kundu verið knýttar at hesi breiðari heimild. Hetta vísir á eina møguliga løgfrøðiliga manøvur til at strømlinjera regulativu mannagongdina ella at fyribyrgja serstakar løgfrøðiligar avbjóðingar, sum kundu verið knýttar at breiðari virkisøkinum hjá stk. 1.

Talva: Samanberandi Yvirlit av Reguleringum á Føroya Banka (2024 móti 2025)

IV. Søgulig Rættindi og Fiskimálaráðsins Arbeiðsháttur

Føroyskt havtilfeingi er “ogn Føroya fólks”, og fiskirættindi eru “brúksrættur”, ið eru tíðaravmarkað. Hetta merkir, at hóast ávísir bólkar kunnu hava eina langa søgu við fiskiskapi í ávísum økjum ella við ávísum tillutanum, so verða hesi ikki sjálvvirkandi til ævigt, óavtakandi ognarrættindi. Tó eru hesi brúksrættindi verjað av grundlógarreglum móti ognartøku.  

Søgulig Rættindi hjá Bólki 3 Stállínuskipum

Fiskidagaskipanin varð sett í gildi 1. juni 1996, grundað á tilmæli frá Skipanarnevndini. Fiskidagarnir vórðu roknaðir við støði í miðal veiðitrýsti hjá ymsu skipa- og bátabólkunum í tíðarskeiðnum 1985-1994, stovnsmetingum og tilmælum frá ICES. Í hesum sambandi átti Stállínuskip (Bólkur 3) upprunaliga 33,3% av bankarættindunum, meðan størri útróðrarbátarnir (Bólkur 4A & 4B, nú samlað Bólkur 4) áttu 66,7%.  

Gjøgnum lóglig keyp frá feløgum í fyrrverandi Bólki 4A og 4B, hevur Bólkur 3 Stállínuskip økt sín part til umleið 81% av bankarættindunum, meðan parturin hjá Bólki 4 er minkaður til 19%. Henda týðandi broyting undirstrikar tann handilsliga og virkisliga týdningin av keyptu rættindunum og hvussu nógv tað ávirkar Bólk 3, at tey ikki verða viðurkend. Henda umbýting vísir týðandi íløgur og strategiskar avgerðir, sum Bólkur 3 hevur tikið, grundað á fatanina um, at hesi keyptu rættindi skuldu verða fullkomiliga vird.

Talva: Søgulig vs. Núverandi Útlutan av Fiskidøgum á Føroyabanka (eftir Bólki)

Dómurin hjá Føroya Rætti í máli BS 838/1995

Henda dómsavgerð er ein hornasteinur í løgfrøðiligu støðuni hjá Bólki 3. Í hesum máli varð Fiskimálaráðið greitt “dømt at viðurkenna, at tað ikki hevði heimild fyri flytingum av søguligum botnfiskarættindum millum bólkar”.  

Henda dómsavgerð er avgerandi. Hon merkir, at ráðið manglar lógarheimild til einvíst at blanda seg í, ógilda ella á annan hátt ignorera lógligar flytingar av søguligum botnfiskarættindum, sum fara fram millum ymsar skipabólkar. Um Bólkur 3 keypti hesi rættindi gjøgnum galdandi privata handlar, so vil ráðsins eftirfylgjandi avnoktan av at viðurkenna hesi rættindi í sínum útlutanaravgerðum vera ein beinleiðis mótsøgn av hesi bindandi dómsavgerð. Dómurin BS 838/1995 virkar sum eitt beinleiðis og bindandi løgfrøðiligt fordømi, sum greitt avmarkar ráðsins fyrisitingarligu heimildir yvir flytingum millum bólkar av søguligum fiskirættindum.

Kritisk Greining av Arbeiðsháttinum hjá Fiskimálaráðnum

Arbeiðshátturin hjá Fiskimálaráðnum í hesum máli kann greinast út frá fleiri fyrisitingarligum grundreglum:

1. Misnýtsla av Løgfrøðiligari Heimild: At Fiskimálaráðið í 2024-kunngerðini vísti til § 22, stk. 1, sum viðvíkur óreguleraðum fiskastovnum, sum heimild fyri regulering á Føroya Banka, er í sjálvum sær problematisk. Henda grein hevur einki við regulering av Føroya Banka at gera. At henda heimild síðan verður tikin burtur í 2025-kunngerðini, uttan greiða grundgeving, vísir á ókonsekvens og møguliga misnýtslu av lógarheimildum. Kunngerðir skulu ikki bert hava heimild í lóg, men eisini innihaldsliga vera í samsvari við lógina.  
2. Beinleiðis Inntriv í Keypt og Søgulig Rættindi: Tá Fiskimálaráðið útlutar nógv fleiri dagar til bólk 4 enn til bólk 3, hóast bólkur 3 hevur keypt dagar frá bólki 4, er hetta eitt beinleiðis inntriv í teirra rættindi. Henda mannagongd stríðir beinleiðis ímóti dóminum BS 838/1995, sum staðfesti, at ráðið ikki hevði heimild til at flyta søgulig botnfiskarættindi millum bólkar. Hetta avbjóðar prinsippini um javnrætt og bann móti mismuni, sum krevja, at líknandi støður verða viðgjørdar líknandi, uttan sakliga og rímiliga grundgeving.  
3. Ósaklig Nýtsla av “10-ára Reglu” um Óbrúktar Dagar: Fiskimálaráðið grundgevur fyri, at søguligir dagar á Føroya Banka hjá bólki 3 og 4 eru “dotnir burtur”, tí teir ikki hava verið brúktir seinastu 10 árini. Hetta argument er óhaldgott og ósakligt, tí Føroya Banki hevur verið stongdur fyri fiskiskapi orsakað av lívfrøðiligum viðurskiftum, sum Fiskimálaráðið, Havstovan og ICES hava mælt til. Tá ein fiskileið er stongd av almennum myndugleikum fyri at verja stovnar, er tað beinleiðis ómøguligt fyri reiðarar at brúka teirra tillutaðu dagar. At revsa reiðarar fyri ikki at brúka dagar, tá teir lógliga eru forðaðir í at gera tað, er í stríð við grundleggjandi prinsippir um rættvísi og lógliga væntan. Tað er ráðið sjálvt, sum hevur sett hesar avmarkingar í verk, grundað á vísindalig tilmæli, og kann tí ikki leggja óbrúktar dagar til grund fyri at ógilda søgulig rættindi. Henda mannagongd undirgravir álitið á fyrisitingina og skapar óvissu í vinnuni.  
4. Óhaldgott Argument um Altjóða Krøv: Fiskimálaráðið sigur nú, at tey ikki kunnu nýta tey søguligu rættindini, tí so kunnu onnur lond, sum t.d. Noreg, gera krav uppá at sleppa at fiska á Føroya Banka. Henda ákæra er óhaldgott og ósakligt. Sambært altjóða havlógini (UNCLOS) hevur strandarstaturin (Føroyar) fullan suverenitet yvir livandi tilfeingi í sínum serbúskaparliga øki (EEZ). ¹ UNCLOS ásetir, at strandarstaturin skal fremja optimala nýtslu av tilfeinginum og kann geva øðrum statum atgongd til yvirskot av loyvdari veiðu, um strandarstaturin ikki hevur førleika at fiska alt sjálvur. ¹ Tó krevur UNCLOS ikki, at strandarstaturin skal viðurkenna “søgulig fiskirættindi”, sum onnur lond møguliga høvdu áðrenn EEZ-skipanina, uttan so at tað er ein beinleiðis avtala um tað. ² Føroyska EEZ varð lýst í 1977. ³ At Føroyar innanhýsis velja at viðurkenna søgulig rættindi hjá egnum skipum, hevur tí einki at gera við, um onnur lond kunnu gera krav uppá at fiska í føroyskum sjógvi. Atgongd hjá øðrum londum til føroyskan sjógv er vanliga grundað á tvílandasáttmálar, sum t.d. við Noreg, og ikki á innanhýsis útlutan av søguligum rættindum. ⁴ Tí er hetta argumentið hjá ráðnum ikki løgfrøðiliga haldgott.   Part V: Exclusive Economic Zone – PREAMBLE TO THE UNITED NATIONS CONVENTION ON THE LAW OF THE SEA un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/part5.htm Historic fishing rights and the nine-dash line (A response to PacNet #88) – Pacific Forum pacforum.org/publications/pacnet-3-historic-fishing-rights-and-the-nine-dash-line-a-response-to-pacnet-88 The Faroese Effort Quota Management System – Arctic Review on Law and Politics arcticreview.no/index.php/arctic/article/download/58/58/115 Historic fishing rights and the nine-dash line (A response to PacNet #88) – Pacific Forum pacforum.org/publications/pacnet-3-historic-fishing-rights-and-the-nine-dash-line-a-response-to-pacnet-88 EU-Norway fisheries relations – European Parliament europarl.europa.eu/cmsdata/292644/EPRS_BRI(2024)766225_EN.pdf
5. Vanvirðing av Lógligari Væntan og Gjøgnumskygni: Reiðarar, sum hava keypt fiskidagar, hava eina lógliga væntan um, at hesi rættindi verða vird. Henda væntan er styrkt av, at søgulig rættindi verða sagt at vera alment skjalprógvað á heimasíðuni hjá Vørn. Tá Fiskimálaráðið útlutar dagar á ein hátt, sum undirgravar hesa væntan, minkar álitið á fyrisitingina. Umboðsmannsfrágreiðingar hava eisini víst á “lóggávumanglar” og “óneyðugt drál” í Fiskimálaráðnum viðvíkjandi bólki 5 loyvum , sum vísir á eitt breiðari trupulleika við løgfrøðiligari vissu og rættvísi í umsitingini.  
6. Brot á Proportionalitetsprinsippið: Allar fyrisitingarligar fyriskipanir skulu vera hóskandi, neyðugar og ikki ov stórar í mun til teirra lógliga endamál. Spurningurin er, um Fiskimálaráðið kann vísa á, at tað at tilluta nógv fleiri dagar til bólk 4 enn til bólk 3, hóast søgulig rættindi og keyptar dagar, er tað minst avmarkandi amboðið til at náa teirra mál. Um byrðan á bólk 3 er ójavn við almenna fyrimunin, kann tað vera eitt brot á proportionalitetsprinsippið.  

V. Niðurstøða og Tilmæli

Arbeiðshátturin hjá Fiskimálaráðnum viðvíkjandi reguleringini av Føroya Banka í 2025 vísir á fleiri álvarsamar trupulleikar viðvíkjandi løgfrøðiligari vissu, rættvísi og gjøgnumskygni. Broytingin í løgfrøðiliga grundarlagnum fyri kunngerðina, saman við uppfataðu vanvirðingini av søguligum rættindum og keyptum døgum hjá bólki 3, kann avbjóða grundleggjandi fyrisitingarligar prinsippir og dómsavgerðir. Serstakliga eru argumentini um “óbrúktar dagar” á Føroya Banka, tá leiðin hevur verið stongd av lívfrøðiligum orsøkum, og um altjóða krøv, ósaklig og undirgravandi fyri álitið á fyrisitingina.

Tilmæli til Fiskimálaráðið:

• Greiðari Løgfrøðiligt Grundarlag: Ráðið eigur at klárgera, hví løgfrøðiliga grundarlagið fyri 2025-kunngerðina varð avmarkað til bert § 22, stk. 2, og tryggja, at allar framtíðar reguleringar greitt vísa til og samsvara við fulla virkisøki teirra lóggávuheimildar. Serstakliga skal tað greiðast, hví § 22, stk. 1, sum viðvíkur óreguleraðum stovnum, varð nýtt sum heimild í 2024.
• Virða Søgulig Rættindi og Lógliga Væntan: Ráðið eigur at endurmeta, hvussu søgulig rættindi og keyptar dagar verða vird í praksis. Hóast fiskirættindi eru “brúksrættur”, skapar langvarandi siðvenja og møguleikin at keypa og selja dagar eina lógliga væntan um stabilitet og fyrilit. Dómurin BS 838/1995 skal virðast sum bindandi fordømi. Argumentið um óbrúktar dagar, tá fiskileiðir hava verið stongdar av lívfrøðiligum orsøkum, skal ikki leggjast til grund.
• Óhaldgott Argument um Altjóða Krøv: Ráðið skal ikki nýta óhaldgott argument um altjóða krøv fyri at avnokta søgulig rættindi. Innanhýsis útlutan av fiskirættindum hevur einki við altjóða krøv um atgongd at gera, tá Føroyar hava fullan suverenitet yvir síni egnu havøki sambært UNCLOS.
• Javnrætt og Proportionalitet: Allar tillutanir og avmarkingar skulu vera sakligar, rímiligar og í samsvari við proportionalitetsprinsippið. Ráðið má vísa á, at avgerðirnar eru tær minst avmarkandi og ikki leggja ójavnar byrðar á ávísar bólkar.
• Betra Fyrisitingarligar Mannagongdir: Ráðið eigur at taka við umboðsmannsins atfinningum um “lóggávumanglar” og “óneyðugt drál” í álvara. Tørvur er á greiðum og fyrilitligum reglum, sum tryggja rættvísa og gjøgnumskygda umsiting fyri allar áhugapartar í fiskivinnuni.

Ein meira gjøgnumskygd, fyrilitlig og rættvís fyrisiting av fiskirættindum er avgerandi fyri at varðveita álitið á Fiskimálaráðið og fyri at tryggja eina burðardygga og støðuga føroyska fiskivinnu á longri sikt.

Citerede værker

1. Løgtingslóg nr. 152 frá 23. desember 2019 um sjófeingi … – Lógasavn, tilgået maj 25, 2025, https://logir.fo/logtingslog/152-fra-23-12-2019-um-sjofeingi
2. Løgtingslóg um broyting í løgtingslóg um sjófeingi (Sjófeingislógin) – CDN, tilgået maj 25, 2025, https://landsstyri.cdn.fo/savn/04sfluw2/loegtingslog-um-broyting-i-loegtingslog-um-sjofeingi.pdf?s=L6dD3Bl4y3usig71ugCeOugSryI
3. Løgtingslóg nr. 161 frá 18. desember 2017 um fyrisiting av sjófeingi, sum seinast broytt við løgtingslóg nr. 126 frá 5. august 2019 – Logir.fo, tilgået maj 25, 2025, https://logir.fo/Logtingslog/161-fra-18-12-2017-um-fyrisiting-av-sjofeingi
4. FISKIMÁLARÁÐIÐ Frágreiðing um løgtingslóg um sjófeingi – KVF.fo, tilgået maj 25, 2025, https://kvf.fo/sites/default/files/files/_%2022_02163-1%20Fr%C3%A1grei%C3%B0ing%20um%20l%C3%B8gtingsl%C3%B3__%20g%20um%20sj%C3%B3feingi%202022%20613467_17_0(1).pdf
5. Uppskot til løgtingslóg um broyting í løgtingslóg um sjófeingi – Fiskivinnu, tilgået maj 23, 2025, https://www.fisk.fo/fo/kunning/uppskot-til-ummaelis/uppskot-til-loegtingslog-um-broyting-i-loegtingslog-um-sjofeingi
6. www.lum.fo, tilgået maj 25, 2025, https://www.lum.fo/Files/Filer/lum/Nidurstodur/2025/24-17152-Alit-um-at-Fiskivinnu-og-samferdslumalaradid-stadfesti-avgerd-hja-Voern-um-ikki-at-utskriva-klagaranum-fiskiloyvi-5A_-men-fiskiloyvi-5B.pdf
7. Fiskimálaráðið – logting.fo, tilgået maj 25, 2025, https://www.logting.fo/files/casestate/17257/018.17%20u.t.ll%20um%20fyrisiting%20av%20sjofeingi.pdf
8. Kunngerð nr. 46 frá 27. mai 2024 um tíðaravmarkaða … – Lógasavn, tilgået maj 25, 2025, https://www.logir.fo/Kunngerd/46-fra-27-05-2024-um-tidaravmarkada-serskipan-fyri-veidu-eftir-botnfiski-a-Foroyabanka-i-2024
9. Kunngerð um tíðaravmarkaða serskipan fyri veiðu eftir botnfiski á Føroyabanka í 2024, tilgået maj 25, 2025, https://www.fisk.fo/fo/kunning/uppskot-til-ummaelis/kunngerd-um-tidaravmarkada-serskipan-fyri-veidu-eftir-botnfiski-a-foeroyabanka-i-2024
10. Kunngerð nr. 99 frá 19. mai 2025 um tíðaravmarkaða … – Lógasavn, tilgået maj 25, 2025, https://www.logir.fo/Kunngerd/99-fra-19-05-2025-um-tidaravmarkada-serskipan-fyri-veidu-eftir-botnfiski-a-Foroyabanka-i-2025
11. Kunngerðin um Føroyabanka 2025 lýst – Public, tilgået maj 25, 2025, https://ebs.publicnow.com/view/754903FD8629C4087CFBCE3692EB4C438CAD435C
12. Kunngerðir um stuðul til gransking og strategiskt ráð lýstar – – Granskingarráðið, tilgået maj 25, 2025, https://www.gransking.fo/fo/tilfeingi/tidindi/kunngerdir-um-studul-til-gransking-og-strategiskt-rad-lystar
13. Mál – logting.fo, tilgået maj 23, 2025, https://www.logting.fo/mal/mal/?id=10897
14. Innihaldsyvirlit – CDN, tilgået maj 25, 2025, https://lms.cdn.fo/media/8873/ein-n%C3%BDggj-og-varandi-fiskivinnuskipan-fyri-f%C3%B8royar.pdf?s=YCSeeiurqxjwXvKoIuQJxFy_zyA
15. Lagt út ÓML – 24FO.NEWS, tilgået maj 25, 2025,
16. Løgtingið tekur (kanska) avgerð á skeivum grundarlag – jn.fo, tilgået maj 25, 2025, https://jn.fo/b_logtingid+tekur+kanska+avgerd+a+skeivum+grundarlag
17. Equality Before the Law | Rule of Law Education Centre, tilgået maj 23, 2025, https://www.ruleoflaw.org.au/principles/equality-before-the-law/
18. Article 21 – Non-discrimination | European Union Agency for Fundamental Rights, tilgået maj 23, 2025, https://fra.europa.eu/en/eu-charter/article/21-non-discrimination
19. Declaration of the Rights of Man – 1789 – Avalon Project, tilgået maj 23, 2025, https://avalon.law.yale.edu/18th_century/rightsof.asp
20. The Principle of Proportionality in Regulatory Matters, tilgået maj 23, 2025, https://www.newbalkanslawoffice.com/the-principle-of-proportionality-in-regulatory-matters/
21. Doctrine of proportionality – iPleaders, tilgået maj 23, 2025, https://blog.ipleaders.in/doctrine-of-proportionality/