Hví vil Fiskimálaráðið ikki viðurkenna Føroya Banka rættindi hjá Stállínuskipunum?

Tá Føroya Banki var stongdur orsaka av lívfrøðiligum orsøkum átti Stállinuskip 81% av bankarættindunum samanborið við bólk 4. Størri útróðrarbátarnir Bólkur 4A & 4B átti 19% í mun til bólk 3. Men Fiskimálaráðið viðurkennur ikki hesi søgulig rættindini, men er byrja í kunngerð, at luta út nýggjar fiskidagar á Føroya Banka og tileinkisgerða søgulig rættindi og keypt rættindi á Føroya Banka. Her er talan um lutfallið millum hesar bólkar. Upprunaliga átti bólkur 4A og 4B hvør 33,33% og Bólkur 3 Línuskip átti 33,33%. Her er ikki tikið við hvat aðrir skipabólkar eiga á Føroya Banka.

Fakta boks: Føroya Banki, dagar hjá bólki 4 og bólki 3: Útskrivaðir Fiskidagar: Í 1997-1998 átti bólkarnir 4 A&B og bólkur 3 tilsamans 1.650 Føroya Banka dagar, og í 2007-2008 átti bólkur 4 A&B 166 dagar og Bólkur 3 719 dagar. Sostatt vóru útskrivað tilsamans 884 dagar hjá hesum bólkum í 2007-2008. Her er ikki tikið hædd fyri at feløg kunnu eiga rættindi á bankanum sum tey ikki hava útskrivað.

Kjarnan í málinum er: Hevur Fiskimálaráðið heimild til at tileinkisgerða søguligu rættindini sum feløg áttu á Føroya Banka í 2007-2008, og harvið gerða seg inn á egin rættindini og bólkarættindini.

Hetta skrivar Fiskimálaráðið um kunngerðina tann 19-05-2025.

Skipanin er tann sama sum í fjør.

Teir 265 dagarnir verða býttir millum bólkarnar eftir sama leisti sum í fjør:

Hette kemur Gemini fram til í kvøld í greining ið er gjørt av Gemini AI – Hetta er ein AI generera greining:

Løgfrøðilig Greining: Rættindini hjá Bólki 3 Stállínuskipum á Føroyabanka og Útlutanarhátturin hjá Fiskimálaráðnum

I. Inngangur

Føroyska fiskivinnan, sum er ein hornasteinur í búskapi og samleika landsins, virkar undir einari fløktari reglugerð, ið er ætlað at tryggja burðardygga og rættvísa nýtslu av tilfeinginum. Ein týðandi ósemja er nú komin fram viðvíkjandi útlutanini av fiskidøgum á Føroyabanka, sum serstakliga rakar Bólk 3 Stállínuskip. Hesin bólkur, sum upprunaliga átti 33,3% av hesum rættindum, hevur lógliga økt sín part til umleið 81% av bankadøgunum gjøgnum keyp frá feløgum í fyrrverandi Bólki 4A og 4B (nú samlað Bólkur 4). Høvuðsákæran er, at Fiskimálaráðið ikki viðurkennir hesi keyptu rættindi, tá nýggir fiskidagar verða útskrivaðir, men í staðin nýtir eina “tilvildarliga kunngerð”. Henda gerð verður mett sum beinleiðis inntriv í tey etableraðu bólkarættindini og søguligu rættindini hjá Bólki 3.

Endamálið við hesi løgfrøðiligu greining er at veita eina gjølliga og álítandi meting av rættarstøðuni hjá Bólki 3’s keyptu fiskirættindum á Føroyabanka. Henda frágreiðing fer neyvt at kanna tað løgfrøðiliga grundarlagið, umsitingarligu mannagongdirnar og ta skønsvísu heimild, sum Fiskimálaráðið nýtir í núverandi útlutan av fiskidøgum. Endaliga er henda greining ætlað at geva eina haldgóða løgfrøðiliga meting av møguligum inntrivum í rættindini hjá Bólki 3 og at vísa á møguligar lógarvegir. Metingin er ætlað at vera bæði løgfrøðiliga neyv og praktiskt nýtilig fyri vinnulívsfólk.

Henda greining fer fram við at kanna menningina av føroyska fiskivinnulógarrammanum, greina prinsippini fyri útlutan av fiskidøgum, greina viðkomandi umsitingarligar mannagongdir og avgerandi dómar, og enda við einari samanumtøku av niðurstøðunum og strategiskum tilmælum.

II. Føroyska Fiskivinnuumsitingin: Menning og Prinsipp

Umsitingin av føroyskum sjófeingi er grundað í einari dynamiskari lógarhistoriskari menning, har týðandi lógir áseta útlutan og nýtslu av fiskirættindum. At skilja hesa menning er avgerandi fyri at meta um núverandi ósemju.

Menning av Viðkomandi Fiskivinnulóggávu

Grundleggjandi lógarheimildin fyri føroyskan vinnuligan fiskiskap er “Løgtingslóg nr. 28 frá 10. mars 1994 um vinnuligan fiskiskap”. Henda lóg setti upprunaliga reglugerðina fyri vinnuna, íroknað hugtakið um fiskirættindi og teirra útlutan. Henda lóggáva legði grundarlagið fyri, hvussu atgongd til sjófeingi skuldi umsitast, og fór móti einari meira skipaðari skipan.  

Avgerandi broytingar vórðu gjørdar í 1996, serstakliga “Løgtingslóg nr. 64 frá 20. mai 1996” og “Løgtingslóg nr. 77 frá 20. mai 1996”. Hesar broytingar eru serstakliga týdningarmiklar, tí tær viðvíkja skiftinum í umsitingarskipanunum og innførdu serligar reglur um fiskileiðir, íroknað Føroyabanka. Tær umboða eitt avgerandi tíðarskeið í lógarmenningini, har ramarnir vórðu tillagaðir til broytandi tørvir í vinnuni og verndarmál.  

Núverandi lógarramma er “Løgtingslóg nr. 161 frá 18. desember 2017 um fyrisiting av sjófeingi” (Sjófeingislógin). Henda lóg er síðan broytt og stýrir nútíðar umsiting og nýtslu av sjófeingi, við at savna og dagføra fyrrverandi ásetingar. Endamálið er at tryggja eina burðardygga og búskaparliga haldgóða fiskivinnu.  

Prinsippini fyri Fiskidagaskipanina og hennara Umsiting

Føroyska fiskivinnuumsitingin ásetir og býtir fiskidagar kvantitativt. Ein hornasteinur fyri at áseta rættindi í hesi skipan er hugtakið “søgulig rættindi”. Hesi rættindi hava varandi týdning í føroyskari fiskivinnupolitikki, tí tey veita stabilitet og fyribilskunnleika fyri aktørar. Skipanin viðurkennir, at fyrrverandi fiskiskapur og etableraðir partar mynda grundarlagið fyri framtíðar útlutan.

Eitt avgerandi prinsipp kom fram undir lógarbroytingini frá kvotaskipan til fiskidagaskipan í 1995. Skjøl frá Løgtinginum, serstakliga Løgtingsmál 1995, s. 521, ásettu greitt, at “Veiðiflotin verður samansettur sum higartil og bólkarnir varðveita sama procentpart av tilfeinginum sum higartil”. Henda áseting er ikki bert ein vegleiðing; hon etablerar eitt grundleggjandi prinsipp um kontinuitet og varðveiting av lutfalsligum partum fyri skipabólkar, óansæð broytingar í undirliggjandi umsitingarhætti. Hetta prinsipp stuðlar beinleiðis Bólki 3’s væntan um, at teirra økta prosentpartur, sum er úrslit av lógligum keypum, skal verða fullkomiliga viðurkendur og virdur í núverandi útlutanum. Ætlanin var at varðveita ta lutfalsligu býtingina av tilfeinginum millum etableraðu fiskibólkarnar, sjálvt um mátihátturin fyri atgongd broyttist frá kvotum til fiskidagar. Henda lógarætlan vísir eina binding til stabilitet og viðurkenning av etableraðum áhugamálum í flotanum.  

Leiklutur og Heimild hjá Fiskimálaráðnum og Vørn

Fiskimálaráðið og Vørn (Fiskiveiðieftirlitið) hava serskildar, men samantengdar, leiklutir í gjøllu umsitingini av sjófeingi. Ráðið hevur ábyrgdina av politikkmenning, strategiskari ætlan og yvirskipaðu lógarrammanum, meðan Vørn tekur sær av praktiskari útinning, eftirliti og útskriving av fiskiloyvum og døgum.

Ein avgerandi partur av teirra funktión er javnvágin millum skønsvísar heimildir og ta ófrávíkiligu skyldu at fylgja lóggávu, etableraðum fyrisitingarligum prinsippum og dómsavgerðum. Hóast ráðið hevur heimild at tillaga reglur til broytandi lívfrøðilig ella búskaparlig viðurskifti, eru hesar heimildir ikki óavmarkaðar. Tær skulu virka innan fyri lógarrammar, og tryggja, at umsitingarligar avgerðir eru fyribils, samanhangandi og løgfrøðiliga haldgóðar. Øll frávik frá hesum prinsippum kunnu føra til avbjóðingar viðvíkjandi lógligheit og rættvísi í teirra gerðum.

III. Søgulig Rættindi og Útlutan á Føroyabanka: Málið hjá Bólki 3

Ósemjan viðvíkjandi fiskirættindunum hjá Bólki 3 á Føroyabanka er djúpt rótfest í søguligari býting av rættindum og teimum eftirfylgjandi marknaðardrivnu yvirtøkunum av hesum rættindum.

Upprunalig Býting av Fiskidøgum millum Bólk 3, 4A og 4B

Søguliga vórðu fiskirættindini á Føroyabanka javnt býtt millum ávísar skipabólkar. Bólkur 3 (Stállínuskip), Bólkur 4A og Bólkur 4B áttu hvør sín upprunaliga part upp á 33,3% av hesum rættindum. Hesar upprunaligu útlutanir vóru ikki tilvildarligar; tær myndaðu grundarlagið fyri “søguligum rættindum”, sum leingi hava verið grundarlagið undir framtíðar rættindum og marknaðarhandlum í føroyskari fiskivinnu. Hesar partar umboðaðu eina etableraða lutfalsliga atgongd til tilfeingið fyri hvønn bólk, og veittu grundarlag fyri teirra virkisætlan og íløgum.

Hættir fyri Flyting og Keyp av Fiskirættindum millum Skipabólkar

Ein avgerandi partur í at skilja núverandi støðu hjá Bólki 3 liggur í hættunum fyri flyting av fiskirættindum. “Løgtingslóg nr. 64 frá 20. mai 1996” gevur avgerandi samanhang. Henda lóggáva vísir, at “Skipanarnevndin” (ein týðandi fyrisitingarlig nevnd við ábyrgd av fiskivinnuumsiting) varð greitt hoyrd viðvíkjandi møguleikanum og ynskiligheitini at flyta fiskidagar millum Bólk 3 (stállínuskip) og Bólk 4B (størri útróðrarbátar). Nevndin fann “ongar forðingar” fyri slíkum flytingum, og tað eftirfylgjandi uppskotið um at loyva teimum, veitir beinleiðis lógar- og fyrisitingarliga góðkenning fyri teimum sløgum av handlum, sum Bólkur 3 hevur gjørt.  

Henda greiða umrøða og eftirfylgjandi uppskot í 1996 um at loyva flyting av fiskidøgum millum Bólk 3 og Bólk 4B er ikki bert ein søgulig viðmerking; tað vísir eina greiða lógarviðurkenning og ætlan um at loyva flótandi og handilsliga flyting av fiskirættindum millum hesar serskildar skipabólkar. Hetta vísir, at keypini hjá Bólki 3 ikki vóru ólóglig ella óvæntað, men vórðu umhugsað og, óbeinleiðis, góðkend av lógarferðini. Fiskimálaráðsins núverandi avnoktan av at viðurkenna hesi lógliga keyptu rættindi stríðir beinleiðis ímóti hesi etableraðu søguligu lógarætlan og tí fyrisitingarligu fatan, sum lá undir hesum handlum. Møguleikin hjá bólkum at handla fiskidagar varð sæð sum ein háttur at tillaga flotan og økja virksemi, heldur enn eitt hol í lógini, sum skuldi verða ignorerað.

Núverandi Býting av Fiskidøgum

Sum beinleiðis avleiðing av hesum flytingum millum bólkar, eigur Bólkur 3 nú umleið 81% av bankadøgunum, meðan parturin hjá Bólki 4 er minkaður til 19%. Henda týðandi broyting undirstrikar tann handilsliga og virkisliga týdningin av keyptu rættindunum og hvussu nógv tað ávirkar Bólk 3, at tey ikki verða viðurkend. Henda umbýting vísir týðandi íløgur og strategiskar avgerðir, sum Bólkur 3 hevur tikið, grundað á fatanina um, at hesi keyptu rættindi skuldu verða fullkomiliga vird.

Talva 1: Søgulig vs. Núverandi Útlutan av Fiskidøgum á Føroyabanka (eftir Bólki)

Henda talva gevur eina greiða og neyva sjónliga framseting av tí dramatisku broytingini í útlutan av fiskidøgum á Føroyabanka, og undirstrikar harvið beinanvegin tað faktiska grundarlagið fyri høvuðsákæruni og støddina av teimum rættindum, sum Bólkur 3 hevur keypt.

Henda talva virkar sum ein sterk sjónligur ankari fyri frágreiðingina, og etablerar beinanvegin tað faktiska grundarlagið fyri kjarnaspurninginum hjá brúkaranum. Við at seta upprunaligu javnu býtingina upp ímóti núverandi, munandi skeivu útlutanini, leggur hon sjónliga dent á tær týðandi íløgur, sum Bólkur 3 hevur gjørt í at keypa hesi rættindi, og tað ítøkiliga árin, sum ráðsins avnoktan hevur. Henda greiða fatan av tí faktiska skiftinum skapar ein sannførandi samanhang fyri tey eftirfylgjandi løgfrøðiligu argumentini, og vísir tað ítøkiliga árin, sum politikkurin hevur.

IV. Greining av Útlutanarháttinum hjá Fiskimálaráðnum og Lógartulking

Núverandi háttur hjá Fiskimálaráðnum at útluta fiskidagar á Føroyabanka, serstakliga tað, sum verður sagt vera nýtsla av einari “tilvildarligari kunngerð” og teirra tulking av týðandi lógarásetingum, krevur neyva kanning.

Kanning av tí “Tilvildarligu Kunngerðini”, ið verður víst til

Ákæran um, at ráðið nýtir eina “tilvildarliga kunngerð” til at ignorera lógliga keyptu rættindini hjá Bólki 3, vísir á eitt grundleggjandi mangul á rættum lógargrundarlagi ella eitt greitt dømi um fyrisitingarligt ovboð. Hetta bendir á, at ráðið møguliga roynir at fremja politiskar broytingar gjøgnum eitt lægri stigs lógarheimild (eina kunngerð), tá ein hægri stigs lógarheimild (løgtingslóg) er neyðug.

“Svartkjaftamálið” veitir eina sannførandi nútíðar líkheit. Í hesi varandi ósemju hevur Fiskimálaráðið lagt uppskot fram um týðandi broytingar í svartkjaftabýtinum við einari kunngerð. Tó hava týðandi áhugapartar í vinnuni, serstakliga Felagið Nótaskip, ført fram, at landsstýrismaðurin ikki hevur lógarheimild at fremja eina so grundleggjandi broyting við einari kunngerð, men at tað lógliga krevur eina fulla lógarbroyting í Sjófeingislógini. Henda støða vísir týðiliga eitt afturvendandi mynstur í ráðnum, har tað roynir at broyta etablerað fiskirættindi og søguligar avtalur einvíst gjøgnum lægri stigs fyrisitingarligar heimildir, og harvið møguliga umganga neyðugu hægri lógarferðina. Hetta mynstur er eitt eyðkenni fyri “tilvildarligar” ella ultra vires gerðir, og gevur týðandi tyngd til ákæruna viðvíkjandi tí “tilvildarligu kunngerðini”, sum rakar Bólk 3. Hetta vísir eina skipaða tilgongd í ráðnum at fara út um sína reglugerðarligu heimild við at royna at fremja grundleggjandi broytingar í fiskirættindum gjøgnum fyrisitingarligar boð, heldur enn gjøgnum ta meira neyva og demokratiskt ábyrgdarfullu lógarbroytingarferðina. Mangulin á samanhangandi og gjøgnumskygdum fyrisitingarligum mannagongdum skapar óvissu og undirgravir ta fyribilskunnleika, sum er avgerandi fyri vinnuna.  

Lógartulking av Viðkomandi Ásetingum fyri Árliga Útlutan av Fiskidøgum (t.d. § 22)

Núverandi “Løgtingslóg nr. 161 frá 18. desember 2017 um fyrisiting av sjófeingi” (Sjófeingislógin) inniheldur § 22, sum serstakliga er nevnd “Mest loyvda veiða fyri botnfiski í føroyskum sjógvi”. Hetta váttar tilveruna og almenna evnið í ásetingini, og vísir, at endamálið er at áseta lívfrøðilig mørk fyri fiskiskap.  

Partur tikin út úr skjali skal eftirkannast:

————-

Skjal inn aftur her

Meting av Skønsvísu Heimildini hjá Ráðnum og Fylgjan av Fyrisitingarligum Prinsippum

Søguligar metingar frá Løgtingsins Umboðsmanni (LUM) avdúka eitt mynstur av fyrisitingarligum brekum í Fiskimálaráðnum. Hesi fevna um ófullfíggjað skráseting av fiskiførum, sum forðar fyri góðum arbeiði og lógarfylgjan, ákærur um at ignorera innanhýsis løgfrøðilig álit, sum starvsfólk hava gjørt, og manglandi fylgjan av “notatskylduni” (skylda at gera notat) fyri at tryggja greiða og almenna eftirlit við fyrisitingarligum gerðum. Hetta bendir á eitt skipað trupulleika við ráðsins fylgjan av grundleggjandi prinsippum fyri góða fyrisiting, íroknað gjøgnumskygni og ábyrgd.  

Nýggjari álit frá Umboðsmanninum í januar 2024 viðvíkjandi fiskiloyvum (Bólk 5A/5B) fann, at ráðsins praksis at knýta nýtt fiskifar at avreiðingarvirði fyri 5A loyvi var “ivasom”. Umboðsmaðurin vísti eisini á eitt týðandi lógarhol, og segði, at Sjófeingislógin og tilhoyrandi kunngerðir ikki áseta, hvørja ávirkan broytingar av fiskiførum hava á rættin til loyvi, og heitti á ráðið um at lóggáva um hetta mál. Hetta vísir eitt framhaldandi mynstur av fyrisitingarligari óvissu, ivasomum tulkingum av reglum, og manglandi trygd fyri gjøllari lógarheimild.  

Teir samanhangandi niðurstøðurnar frá Løgtingsins Umboðsmanni, sum fevna um bæði søgulig og nýggjari tíðarskeið, viðvíkjandi fyrisitingarligum mannagongdum hjá ráðnum, vísa á ein djúpt rótfestan og skipaðan trupulleika við ikki at fylgja grundleggjandi prinsippum fyri góða fyrisiting. Hesi brek fevna um ófullfíggjaðar skrásetingar, eina skjalprógvaða tilgongd at ignorera innanhýsis løgfrøðilig ráð, manglandi skjalprógving (notatskyldan), og eina tilgongd til “ivasamar” tulkingar av reglum, umframt royndir at fremja politiskar broytingar við kunngerð heldur enn við rættum lógarbroytingum (sum sæst í “svartkjaftamálinum”). Hetta víðari, varandi mynstur av fyrisitingarligum veikleika, ógegni ella ovboði styrkir týðandi argumentið um, at núverandi gerðir hjá ráðnum viðvíkjandi Bólki 3 ikki eru einstakar feilir, men eru eyðkenni fyri eitt størri, varandi trupulleika í teirra fyrisitingarligu atferð og fylgjan av rættarstøðuni. Mangulin á samanhangandi og gjøgnumskygdum fyrisitingarligum mannagongdum skapar eina óvissu og undirgravir ta fyribilskunnleika, sum er avgerandi fyri vinnuna.

Talva 2: Týðandi Lógarásetingar og Teirra Relevans fyri Fiskirættindi

Henda talva framsetir og greiðir frá teimum mest viðkomandi lógarásetingum og dómsavgerðum, greiðir frá teirra serligu árinum á núverandi mál og vísir, hvussu lógarramman stuðlar ákærunum hjá Bólki 3, samstundis sum hon avbjóðir gerðirnar hjá ráðnum.

Henda talva veitir eitt sera skipað og lættskiljandi yvirlit yvir ta fløktu løgfrøðiligu støðuna. Hon ger tað møguligt at fáa skjóta fatan av teimum serligu lógum og dómum, sum mynda grundarlagið fyri teimum løgfrøðiligu argumentunum. Við greitt at vísa á relevansin av hvørjari áseting, greiðir hon frá teimum fløktu sambondunum millum lógarramman og ta faktisku ósemjuna, og ger tey fløktu løgfrøðiligu argumentini meira atkomulig, sannførandi og ávirkanarmikil fyri málbólkin.

V. Løgfrøðilig Støða hjá Bólki 3’s Keyptu Rættindum og Fordømi

Løgfrøðiliga støðan hjá Bólki 3’s keyptu fiskirættindum er sterk, stuðlað av etableraðum prinsippum í fyrisitingarlóg og serligum dómsavgerðum.

Gjørllig Løgfrøðilig Argumentatión um Gildi og Galdandi Kraft av Keyptum Fiskirættindum

Keypini, sum Bólkur 3 hevur gjørt frá feløgum í Bólki 4A og 4B, umboða lógligar, óheftar marknaðarhandlar. Hesar handlar vóru grundaðir á søguliga viðurkend fiskirættindi, sum verða fatað sum flytbarar ognarlutir innan føroyska fiskivinnuskipanina. Handilsliga veruleikin í fiskivinnuni fevnir ofta um slíkar flytingar fyri at optimera flotaskipan og virkisligan virksemi.

Lógarramman frá 1996, serstakliga “Skipanarnevndin’s” niðurstøða um “ongar forðingar” fyri slíkum flytingum , veitir sterk prógv fyri lógar- og fyrisitingarligari ætlan um at loyva og vátta hesar flytingar millum bólkar. Hetta styrkir argumentið um, at keypini hjá Bólki 3 ikki bert vóru handilsliga skynsom, men eisini lógliga loyvd. Lóggávandi myndugleikin, gjøgnum Skipanarnevndina, umhugsaði og góðkendi greitt hugtakið um slíkar flytingar millum bólkar, sum bendir á, at tær vórðu sæddar sum ein lógligur háttur at umbýta fiskiveiðiførleika.  

Hesi keyptu rættindi eru ikki bert fyribils loyvir, men eru integrerað í víðara rammuna av “søguligum rættindum”. Prinsippið, sum er fest í Løgtingsskjalinum frá 1995 (Lt. 1995, s. 521) – at bólkar skulu “varðveita sama procentpart av tilfeinginum sum higartil” – styrkir enn meira argumentið um, at Bólki 3’s nú størri prosentpartur, sum er bygt á hesi lógligu keyp, skal verða fullkomiliga virdur og framførdur. Hetta prinsipp merkir, at tá ein bólkur lógliga keypir ein størri part av tilfeinginum, verður hesin økti parturin partur av teirra viðurkendu søguligu rættindum, sum skal verða varðveitt í eftirfylgjandi útlutanum.  

Greining av Viðkomandi Løgfrøðiligum Fordømum

Dómurin hjá Føroya Rætti í máli BS 838/1995: Henda dómsavgerð er ein hornasteinur í løgfrøðiligu støðuni hjá Bólki 3. Í hesum máli varð Fiskimálaráðið greitt “dømt at viðurkenna, at tað ikki hevði heimild fyri flytingum av søguligum botnfiskarættindum millum bólkar av feløgum/-“.  

Henda dómsavgerð er avgerandi. Hon merkir, at ráðið manglar lógarheimild til einvíst at blanda seg í, ógilda ella á annan hátt ignorera lógligar flytingar av søguligum botnfiskarættindum, sum fara fram millum ymsar skipabólkar. Um Bólkur 3 keypti hesi rættindi gjøgnum galdandi privata handlar, so vil ráðsins eftirfylgjandi avnoktan av at viðurkenna hesi rættindi í sínum útlutanaravgerðum vera ein beinleiðis mótsøgn av hesi bindandi dómsavgerð. Hetta flytir ósemjuna frá einari vanligari fyrisitingarligari ósemju til eitt møguligt brot á eina dómsavgerð. Dómurin BS 838/1995 virkar sum eitt beinleiðis og bindandi løgfrøðiligt fordømi, sum greitt avmarkar ráðsins fyrisitingarligu heimildir yvir flytingum millum bólkar av søguligum fiskirættindum. Ráðsins núverandi avnoktan av at viðurkenna lógliga keyptu rættindini hjá Bólki 3 stríðir beinleiðis ímóti greiðu merkingini av hesum dómi, sum vísir á eitt møguligt og álvarsamt brot á etablerað løgfrøðilig prinsipp og heimildina hjá føroyskum dómstólum. Hetta veitir eitt sera sterkt løgfrøðiligt grundarlag fyri avbjóðingini hjá Bólki 3. Dómsavgerðin setti í veruleikanum eitt mark fyri fyrisitingarligu heimildirnar hjá ráðnum, og váttaði sjálvstøðugleikan hjá privatum handlum í flyting av hesum serligu rættindum.

Umhugsan av Álitum hjá Løgtingsins Umboðsmanni um Fyrisitingarligar Mannagongdir og Lógartulkingar

Sum gjølliga greinað í Partur IV, veita søgulig álit frá Løgtingsins Umboðsmanni (LUM) um fyrisitingarlig brek í Fiskimálaráðnum ein avgerandi víðari samanhang. Hesar niðurstøður vísa eitt mynstur av trupulleikum í fyrisitingarligari atferð, íroknað trupulleikar við lógartulking, skráseting og fylgjan av góðum fyrisitingarligum prinsippum. Hetta skipaða trupulleika stuðlar argumentinum um, at núverandi gerðir hjá ráðnum viðvíkjandi Bólki 3 ikki eru einstakar hendingar, men eru partur av einum størri, afturvendandi mynsturi av fyrisitingarligum ovboði ella skeivari tulking av løgfrøðiligum skyldum. Leikluturin hjá Umboðsmanninum er at tryggja, at almenn fyrisiting virkar lógliga og í samsvari við góða fyrisitingarliga praksis, og afturvendandi atfinnarnir vísa á ein grundleggjandi veikleika í ráðsins virkisligu fylgjan av hesum prinsippum.  

Talva 3: Samandráttur av Viðkomandi Álitum hjá Umboðsmanninum og Dómsavgerðum

Henda talva savnar og vísir á tey mest ávirkanarmiklu løgfrøðiligu og fyrisitingarligu fordømini frá føroyskum dómstólum og Løgtingsins Umboðsmanni, og vísir eitt samanhangandi mynstur av løgfrøðiligari kanning og niðurstøðum, sum stuðla málinum hjá Bólki 3 og avbjóða fyrisitingarligu mannagongdirnar hjá ráðnum.

Henda talva virkar sum eitt sterkt prógvamboð, sum savnar tey mest sannførandi uttanhýsis eftirlitsprógv. Hon vísir sjónliga, at ráðsins núverandi gerðir ikki bert verða avbjóðaðar av vinnuni, men eru møguliga ósamtyktar við fyrrverandi dómsavgerðir og fyrisitingarlógarlig prinsipp, sum tulkað av óhefta Umboðsmanninum. Hesi savnaðu prógv geva týðandi tyngd og álítandi til tað løgfrøðiliga argumentið, og vísa eina skjalprógvaða søgu av líknandi trupulleikum við ráðsins fyrisitingarligu atferð, og styrkja ákæruna um, at teirra núverandi gerðir eru løgfrøðiliga ósunnar.

VI. Møgulig Inntriv og Lógarvegir

Gerðirnar hjá Fiskimálaráðnum, sum lýst, tykjast bróta fleiri grundleggjandi løgfrøðilig prinsipp, sum veita sterkt grundarlag fyri Bólk 3 at søkja uppreisn.

Ávísing av Serligum Løgfrøðiligum Prinsippum, sum Møguliga Verða Brotin av Ráðsins Gerðum

• Lóglíkaprinsippið (Legalitet): Hetta grundleggjandi prinsipp ásetir, at allar fyrisitingarligar gerðir skulu hava eitt greitt og nøktandi lógargrundarlag. Um tann “tilvildarliga kunngerðin”, sum ráðið nýtir, manglar rætta lógarheimild ella tulkar verandi lóg skeivt (t.d. misnýtir § 22), so er tað eitt beinleiðis brot á hetta kjarnaprinsipp. “Svartkjaftamálið” veitir eina sterka, nútíðar líkheit, sum vísir eitt møguligt brot á lógarhierarki, har ráðið roynir at fremja týðandi politiskar broytingar við kunngerðum heldur enn við neyðugum lógarbroytingum. Hetta vísir á eina ignorering av etableraðu hierarkii av løgfrøðiligum normum.  
• Vernd av Lógligum Væntanum (Forventningsprinsippet): Tey týðandi keypini av fiskirættindum, sum Bólkur 3 hevur gjørt, vórðu framd undir einari rímiligari og lógligari væntan um, at hesi rættindi skuldu verða viðurkend og vird av myndugleikunum. Henda væntan varð styrkt av søguligari lógarætlan, serstakliga “Skipanarnevndin’s” niðurstøðu um “ongar forðingar” fyri slíkum flytingum í 1996 , og prinsippinum um kontinuitet frá 1995, at lutfalsligir partar av tilfeinginum skulu varðveitast undir skipanarskiftum. Ráðsins bráða og óútreinaða avnoktan av hesum keyptu rættindum undirgravir beinleiðis hesar lógligu væntanir, og kann møguliga vera eitt ólógligt brot á álitið. Tá ein almennur myndugleiki skapar eina rímiliga væntan gjøgnum sína atferð ella fyrrverandi avgerðir, er hann vanliga bundin at virða hesa væntan, uttan so at tað eru sannførandi almenn áhugamál, greitt orðað og lógliga grundgivin, fyri at víkja frá henni.  
• Forboð móti Misnýtslu av Skøni (Mislíðing av skøn): Um ráðið nýtir § 22 í Sjófeingislógini til endamál, sum ikki eru tey ætlaðu – t.e. til at umbýta søgulig rættindi heldur enn til lívfrøðiliga grundaðar árligar tillagingar, sum sambært greiðu metingini hjá MÚ – so er tað ein greið misnýtsla av fyrisitingarligum skøni. Skønsvísar heimildir skulu nýtast innan fyri teirra lógarásettu endamál og ikki til óbeinleiðis endamál ella til at náa úrslit, sum ikki vóru ætlað av lóggávuni. Viðmerkingarnar hjá MÚ gera tað greitt, at § 22 er eitt lívfrøðiligt umsitingaramboð, ikki ein háttur at broyta grundleggjandi býtingina av fiskirættindum millum ymsar fiskibólkar.  
• Fylgjan av Dómsavgerðum: Ráðsins ignorering av dóminum hjá Føroya Rætti í máli BS 838/1995 , sum avmarkaði teirra heimild yvir flytingum millum bólkar av søguligum rættindum, vil vera ein beinleiðis avbjóðing av heimildini og bindandi náttúruni hjá dómsavgerðum í føroyska rættarskipanini. Dómsavgerðir eru bindandi fyri fyrisitingarligar stovnar, og manglandi fylgjan undirgravir rættarstøðuna og valdsbýtið.  
• Prinsippini fyri Góða Fyrisiting (God Forvaltningsskikk): Tað skjalprógvaða mynstrið av fyrisitingarligum brekum, sum Løgtingsins Umboðsmaður hevur ávíst – íroknað trupulleikar við gjøgnumskygni, fyribilskunnleika, samanhang, og rætta skjalprógving av avgerðum – bendir á eitt víðari mangul á at fylgja grundleggjandi meginreglum fyri góða fyrisitingarliga praksis. Hetta skipaða trupulleika ger ráðsins núverandi gerðir enn meira løgfrøðiliga veikar, tí tað vísir á ein almennan mangul á neyvleika og fylgjan av mannagongdum.  

Møguligir Fyrisitingarligir og Lógarvegir fyri Bólk 3

Bólkur 3 hevur fleiri lógarvegir at avbjóða gerðirnar hjá ráðnum:

• Formlig Fyrisitingarlig Kæra/Anka: Bólkur 3 eigur at senda eina formliga, gjølliga skrivliga kæru til Fiskimálaráðið, har teir krevja eina grundgivna og løgfrøðiliga haldgóða avgerð fyri teirra útlutanarhátt. Hetta stig er ofta ein fortreyt fyri víðari lógarvegi og gevur ráðnum møguleika at endurskoða og møguliga rætta sína avgerð. Kæran skal neyvt greina tað faktiska grundarlagið fyri keyptu rættindunum hjá Bólki 3 og tey løgfrøðiligu prinsipp, sum teir halda verða brotin.
• Kæra til Løgtingsins Umboðsmann (LUM): Ein formlig kæra til Umboðsmannin (LUM) er ein avgerandi fyrisitingarligur vegur. Mandatið hjá Umboðsmanninum fevnir um eftirlit við almennari fyrisiting , og hann hevur eina væl skjalprógvaða søgu av at kanna mannagongdirnar hjá Fiskimálaráðnum. Hóast álitini hjá Umboðsmanninum ikki eru lógliga bindandi á sama hátt sum dómsavgerðir, hava tey týðandi tyngd og kunnu leggja stórt trýst fyri fyrisitingarligari rætting og betraðum mannagongdum. Eitt kritisk álit frá Umboðsmanninum kann eisini virka sum sterk stuðlandi prógv í møguligum eftirfylgjandi dómsmálum.  
• Dómsmál í Føroya Rætti: Tann mest ávirkanarmikla lógargerð vil vera at byrja eitt borgarligt mál í Føroya Rætti. Hetta vil fevna um at avbjóða útlutanaravgerðina hjá ráðnum sum ólógliga, við sterkum argumentum grundað á beinleiðis dómsfordømið BS 838/1995 , prinsippini í fyrisitingarlóg (lóglíkaprinsippið, lógligar væntanir, misnýtsla av skøni), og tað skjalprógvaða mynstrið av fyrisitingarligum brekum. Eitt dómsmál vil søkja eina bindandi dómsavgerð, sum noyðir ráðið at viðurkenna keyptu rættindini hjá Bólki 3 og at útluta fiskidagar í samsvari við etableraða lóg og fordømi.  

VII. Niðurstøða og Tilmæli

Samandráttur av Løgfrøðiligum Niðurstøðum viðvíkjandi Støðuni hjá Bólki 3

Tey keyptu fiskirættindini hjá Bólki 3 Stállínuskipum á Føroyabanka tykjast at vera sterk lógliga galdandi og søguliga viðurkend. Hetta gildi er stuðlað av lógarætlan frá 1996, sum greitt umhugsaði og fann “ongar forðingar” fyri slíkum flytingum millum bólkar , og av tí grundleggjandi prinsippinum frá 1995 (Lt. 1995, s. 521), at lutfalsligir partar av tilfeinginum skulu varðveitast undir skipanarskiftum. Bólki 3’s núverandi 81% part av bankadøgunum, sum er úrslit av hesum lógligu keypum, skal tí verða fullkomiliga virdur.  

Fiskimálaráðsins ákærda avnoktan av hesum keyptu rættindum, serstakliga um hon er grundað á eina “tilvildarliga kunngerð” og eina misnýtslu av § 22 í Sjófeingislógini, er sera ivasom og møguliga ólóglig sambært føroyskari fyrisitingar- og fiskivinnulóg. Greiða metingin hjá XX greiðir frá, at § 22 er ætlað til lívfrøðilig tillagingar, ikki til at umbýta søgulig rættindi.  

Eitt avgerandi og bindandi dómsfordømi er í máli BS 838/1995, sum greitt dømdi, at ráðið manglaði heimild at blanda seg í flytingar av søguligum botnfiskarættindum millum bólkar. Ráðsins núverandi støða stríðir beinleiðis ímóti hesum dómi, sum vekur álvarsamar spurningar um teirra fylgjan av dómsvaldi.  

Harafturat samsvarar ráðsins núverandi gerðir við eitt skjalprógvað og afturvendandi mynstur av fyrisitingarligum brekum og møguligum ovboði, sum samanhangandi er ávíst av Løgtingsins Umboðsmanni og sum sæst í varandi “svartkjaftamálinum”. Hetta mynstur bendir á ein skipaðan trupulleika í ráðsins fyrisitingarligu atferð og teirra tulking av løgfrøðiligum skyldum.  

Tilmæli til Bólk 3 fyri at Fremja og Verja Teirra Keyptu Rættindi

Fyri at fremja og verja teirra keyptu rættindi á virkisfullan hátt, eigur Bólkur 3 at fylgja einari fleirfaldari løgfrøðiligari strategi:

• Formlig Skrivlig Avbjóðing: Bólkur 3 eigur beinanvegin at senda eina formliga, gjølliga skrivliga avbjóðing til Fiskimálaráðið viðvíkjandi útlutanaravgerðunum. Henda avbjóðing skal greitt vísa til allar viðkomandi løgfrøðiligar grundir, íroknað Løgtingslóg nr. 28/1994 , Løgtingslóg nr. 64/1996 , Løgtingslóg nr. 161/2017 , ta serligu ásetingina frá Løgtingsmál 1995, s. 521 , og avgerandi, ta bindandi dómsavgerðina hjá Føroya Rætti í máli BS 838/1995. Hetta skjal skal virka sum ein gjøll løgfrøðilig frágreiðing, sum lýsir teirra støðu.  
• Kæra til Umboðsmannin: Samstundis eigur Bólkur 3 at senda eina formliga og gjølla kæru til Løgtingsins Umboðsmann. Henda kæra skal veita neyva skjalprógving av teimum søguligu keypunum av fiskidøgum og eina gjølla frágreiðing um ráðsins núverandi avnoktan og teirra árin. Óhefta kanningin hjá Umboðsmanninum kann veita eitt ikki-bindandi, men ávirkanarmikið álit, sum stuðlar ákærunum hjá Bólki 3 og trýstir ráðið til at fylgja góðari fyrisitingarligari praksis.
• Fyrireiking til Dómsmál: Bólkur 3 eigur at fyrireika seg virkisfult til møguleikan fyri dómsmál. Hetta fevnir um at savna øll viðkomandi skjøl, íroknað upprunaligar keypsavtalur fyri fiskidagar, søgulig útlutanardáta frá Vørn, og allar samskifti við ráðið viðvíkjandi hesum rættindum. Løgfrøðilig ráðgeving skal fáast til vega fyri at fyrireika eitt møguligt dómsmál, og tryggja, at teir eru klárir at trappa málið upp til Føroya Rætt, um fyrisitingarligu vegirnir ikki eru nøktandi.

Tilmæli til Fiskimálaráðið fyri at Tryggja Lógarfylgjan og Gjøgnumskygni í Framtíðar Útlutanum

Fyri at halda rættarstøðuna og tryggja stabilitet og fyribilskunnleika í føroyskari fiskivinnu, skal Fiskimálaráðið fremja hesi stig:

• Endurmeta Lógartulking: Ráðið skal skundisliga endurmeta sína tulking og nýtslu av § 22 í Sjófeingislógini. Teirra nýtsla skal vera í samsvari við ætlaða endamálið um árligar, lívfrøðiliga grundaðar tillagingar, heldur enn at verða nýtt sum ein háttur til tilvildarliga umbýting ella útvatnan av etableraðum søguligum fiskirættindum. Hetta krevur eitt greitt skil millum lívfrøðiliga umsiting og útlutan av rættindum.
• Virða Dómsavgerðir: Ráðið er lógliga bundið at virða og fylgja etableraðum dómsavgerðum. Hetta fevnir um, men er ikki avmarkað til, dómin hjá Føroya Rætti í máli BS 838/1995 , sum greitt ásetir mørkini fyri teirra heimild viðvíkjandi flytingum millum bólkar av fiskirættindum. At ignorera dómsavgerðir undirgravir alla rættarskipanina.  
• Viðgera Skipað Fyrisitingarlig Brek: Ráðið skal fremja eina gjølla kanning og umlegging av sínum fyrisitingarligu mannagongdum fyri at viðgera tey skipaðu brek, sum samanhangandi eru ávíst av Umboðsmanninum. Hetta fevnir um at tryggja fulla fylgjan av prinsippum fyri góða fyrisiting, so sum gjøgnumskygni, fyribilskunnleika, samanhang, rætta málsviðgerð og skjalprógving av øllum avgerðum og teirra undirliggjandi løgfrøðiligu grundgevingum. At fremja haldgóðar innanhýsis mannagongdir og upplæring er avgerandi.  
• Halda Lógarhierarki: Allar týðandi politiskar broytingar viðvíkjandi útlutan ella náttúru av fiskirættindum skulu fremjast gjøgnum rættar lógarbroytingar, sum Løgtingið samtykkir, heldur enn gjøgnum lægri stigs fyrisitingarligar kunngerðir. Hetta er avgerandi fyri at halda hierarkii av løgfrøðiligum normum og tryggja demokratiska lógligheit fyri grundleggjandi broytingar í tilfeingisumsiting, og veita neyðuga løgfrøðiliga vissu fyri øllum áhugapartum í fiskivinnuni.

_{Greining Gemini AI – Óli M. Lassen reiðari og eigari av 24fo.news – Mercom og partaeigari í P/F EFHO}